ΝΕΑ ΚΑΛΗΔΟΝΙΑ, 5 ΜΑΗ 1988.
Η δολοφονία του Αλφόνς Ντιανού και των εξεγερμένων Κανάκ από τις Ειδικές Δυνάμεις της αποικιοκρατικής Γαλλίας.
Nέα Καληδονία είναι το όνομα του αρχιπελάγους στο Νότιο Ειρηνικό (αποτελούμενο από το κύριο νησί που ονομάζεται Μεγάλη Γη και άλλα μικρότερα ανατολικά του) το οποίο κατέλαβαν στρατιωτικά το 1853 οι Γάλλοι αποικιοκράτες, στο όνομα του αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ' Βοναπάρτη, κατοικούμενο από αυτόχθονες μελανησιακές φυλές (Κανάκ) που υποδουλώθηκαν και το μεγαλύτερο μέρος της γης τους κλάπηκε για λογαριασμό των αποίκων.
"Ο Καληδόνιος (Κανάκ) είναι ευφυής, αλλά τέρας διαστροφής, πρέπει να ξεκινήσουμε καταστρέφοντας αυτόν τον πληθυσμό, αν θέλουμε να ζήσουμε με ασφάλεια στη χώρα" έλεγε ο Γάλλος διοικητής Τεστάρ τρία χρόνια μετά την στρατιωτική κατάληψη του αρχιπελάγους.
Στο αρχιπέλαγος είχε φθάσει ήδη από το 1774 ο Βρετανός κάπταιν Κουκ που του έδωσε και το όνομά του. Χαρακτηριστικό των φυλών που το κατοικούσαν ήταν η απουσία ατομικής ιδιοκτησίας και η κοινοκτημοσύνη. Με την ανακάλυψη του αρχιπελάγους από τους ευρωπαίους τυχοδιώκτες άρχισαν και οι αρπαγές μελανήσιων γυναικών, νέων και μικρών παιδιών, το δουλεμπόριο και η μεταφορά τους για εξαναγκαστική εργασία στην Αυστραλία και νησιωτικές αποικίες στον Ν. Ειρηνικό.
Με την κατάκτηση του αρχιπελάγους από τη Γαλλία χρησιμοποιήθηκε σαν τόπος αποστολής χιλιάδων καταδίκων με αποτέλεσμα την ραγδαία επιδείνωση των συνθηκών για τους αυτόχθονες που υπέφεραν από τις επιθέσεις των λευκών, τις απαγωγές, τους βιασμούς, την πείνα, τις ασθένειες, τον αλκοολισμό και τις συγκρούσεις μεταξύ τους που συστηματικά υποδαύλιζαν οι αποικιοκράτες για να τους ελέγχουν.
Το 1864 ανακαλύφθηκαν στο υπέδαφος της Νέα Καληδονίας κοιτάσματα νικέλιου, από τα πλουσιότερα μέχρι και σήμερα στον κόσμο, κάνοντας τη κατοχή, τον αποικισμό και την εκμετάλλευση του αρχιπελάγους στρατηγική προτεραιότητα της Γαλλίας.
Το 1878 ξέσπασε η εξέγερση των Κανάκ που πήραν τα όπλα για να αντισταθούν στους αποικιοκράτες με επικεφαλής τον φύλαρχο Ατάϊ. Ο στρατιωτικός διοικητής Ντε Τρεντινιάν συνόψισε τότε με λίγες λέξεις τις αιτίες της εξέγερσης: " Όχι μόνο καταληστεύθηκε η γη τους κατά μεγάλο μέρος, όχι μόνο καταστράφηκαν οι κουλτούρες τους, αλλά σκορπίστηκαν στους πέντε ανέμους ακόμα και τα κόκκαλα των δικών τους".
Η εξέγερση των Κανάκ πνίγηκε στο αίμα από τα όπλα των γάλλων στρατιωτών, των αποίκων και των Κανάκ συνεργατών τους, ο φύλαρχος Ατάϊ σκοτώθηκε και το κεφάλι του στάλθηκε στο Παρίσι όπου εκτέθηκε στην Ανθρωπολογική Εταιρεία και διάφορα μουσεία με την επιγραφή: "Ο αρχηγός των στασιαστών της Νέας Καληδονίας". Το κρανίο του επιστράφηκε για να ταφεί στη γη των Κανακ το 2014.
Στην Νέα Καληδονία εκτός των χιλιάδων ποινικών καταδίκων μεταφέρθηκαν και πολιτικοί εξόριστοι, όπως εξεγερμένοι Καβύλοι από την Αλγερία καθώς και κομμουνάροι, ανάμεσά τους και η αναρχική επαναστάτρια Λουίζ Μισέλ που γνώρισε τους Κανάκ συντάχθηκε μαζί τους και τους πρόσφερε μια ταινία απ΄τη κόκκινη σημαία της Παρισινής Κομμούνας που κρατούσε πάντα μαζί της.
"Πήραν τη γη. τις γυναίκες, τους νέους" έλεγε στη Λουίζ Μισέλ ο Κανάκ Νταουμί, "εσύ πολεμίστρια... σαν εμάς... Εσύ πολέμησες για τ΄ αδέρφια σου, αλλά νικήθηκες σαν τους δύστυχους Κανάκ όταν θέλησαν ν΄αντισταθούν στους λευκούς". "Είμαι στο πλευρό σας, όπως ήμουν στο πλευρό του λαού του Παρισιού, που εξεγέρθηκε, που νικήθηκε, που συντρίφτηκε..." απαντούσε η εξόριστη επαναστάτρια απόλυτα συνεπής στα παναθρώπινα ιδεώδη της, πράγμα που δεν ίσχυε για όλους τους ευρωπαίους επαναστάτες της εποχής όταν είχαν να κάνουν με μαύρους, αυτόχθονες κι αποικιοκρατούμενους λαούς ("πρωτόγονους", "βάρβαρους", "απολίτιστους").
Μετά την αμνηστία που παραχωρήθηκε το 1880 και την επιστροφή της στη Γαλλία, η Λουίζ Μισέλ δημοσίευσε ένα βιβλίο με θρύλους των Κανάκ, μαζί με γλωσσάρια διάφορων διαλέκτων, σκίτσα της και άλλα στοιχεία (Légendes et chansons de gestes canaques, 1885).
Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκόσμιου πόλεμου, το 1917, οι Κανάκ εξεγέρθηκαν και πάλι για να αποτινάξουν τον αποικιοκρατικό ζυγό της Γαλλίας αλλά δεν τα κατάφεραν. Και στη δεκαετία του 1930 αρκετοί Κανάκ αρπάχτηκαν απ΄τις καλύβες τους στα χωριά της Νέας Καληδονίας και κλεισμένοι σε κλουβιά μεταφέρθηκαν στο Παρίσι όπου έζησαν για χρόνια σαν εκθέματα στο ευρωπαϊκό κοινό μέσα σε ανθρωπο/ζωολογικούς κήπους!
Ωστόσο μ΄ όλα όσα υπέφεραν οι Κανάκ, μετατρεπόμενοι τελικά σε μειονότητα από την μαζική μεταφορά κι εγκατάσταση ευρωπαίων αποίκων (Καλντός) στη Νέα Καληδονία την οποία οι αυτόχθονες αποκαλούν Κανακύ, δεν έπαψαν ποτέ να αγωνίζονται για τη γη, τη κουλτούρα και την ελευθερία τους επιζητώντας πάντα ισότητα, δικαιοσύνη κι αυτοδιάθεση.
Η ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΟΥΒΕΑ
Στις 22 Απρίλη 1988 μια ομάδα Κανάκ, μέλη διαφόρων οργανώσεων του Μετώπου Απελευθέρωσης της Κανακύ με επικεφαλής τον 29χρονο Αλφόνς "Κανιαπά" Ντιανού, επιχείρησαν να καταλάβουν τον σταθμό της χωροφυλακής στην Φαουαγιέ της ατόλης Ουβεά και να αιχμαλωτίσουν τους χωροφύλακες, για να κατεβάσουν τη γαλλική σημαία και να υψώσουν τη σημαία της Κανακύ, ως μέρος μια σειράς ενεργειών στο αρχιπέλαγος με σκοπό να παρέμβουν δυναμικά στις προεδρικές εκλογές εκείνων των ημερών στην Γαλλία και τις περιφερειακές στη Νέα Καληδονία για να αρθούν οι αποικιοκρατικοί νόμοι και να διεκδικήσουν την αυτοδιάθεσή τους.
Οι χωροφύλακες αντιστάθηκαν και η επιχείρηση κατάληψης του σταθμού που σχεδιαζόταν να γίνει αναίμακτα κατέληξε σε μακελειό. Τέσσερις χωροφύλακες σκοτώθηκαν. Οι αυτονομιστές αντάρτες αποχώρησαν παίρνοντας μαζί τους περισσότερους από 20 χωροφύλακες για ομήρους και κατέφυγαν σε μια σπηλιά στη Γκοσανά κρυμμένη μέσα στη ζούγκλα στα βόρεια της ατόλης.
Η Ουβεά αποκλείστηκε ολοκληρωτικά από τον έξω κόσμο και οι ειδικές δυνάμεις του γαλλικού στρατού και της χωροφυλακής που έσπευσαν στην περιοχή επιδόθηκαν σε ωμότητες και βασανιστήρια σε αμάχους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, στα χωριά των Κανάκ στη Γκοσανά. Ο επικεφαλής στρατηγός Βιντά;λ (βετεράνος του αποικιοκρατικού πολέμου στην Αλγερία) τους ανακοίνωσε ότι η Γαλλία τους κήρυξε πόλεμο!
Μετά από πολλές ημέρες πολιορκίας των αυτονομιστών στη σπηλιά όπου είχαν καταφύγει με τους ομήρους, τον αφοπλισμό και την ομηρία κι άλλων χωροφυλάκων της ειδικής Ομάδας Επέμβασης, άκαρπες διαπραγματεύσεις εξαιτίας της αδιαλλαξίας των Γάλλων πολιτικών και στρατιωτικών, απατηλές υποσχέσεις στους εξαντλημένους αντάρτες (που δέχονταν να να παραδοθούν ενώπιον δημοσιογράφων για να προβάλουν τις διεκδικήσεις των Κανάκ και το αίτημα για μια δίκαιη δίκη) καθώς και πολιτικά παιχνίδια μεταξύ του προέδρου Μιτεράν και του πρωθυπουργού Σιράκ -που αναμετρώνταν στις προεδρικές εκλογές-, εξαπολύθηκε τελικά επίθεση των Ειδικών Δυνάμεων στη σπηλιά της Γκοσανά, στις 5 Μάη 1988. Μια αχρείαστη στρατιωτική επιχείρηση για την αποκατάσταση του κύρους του γαλλικού κράτους και του στρατού του και την επιβεβαίωση της απόλυτης κυριαρχίας του στη Νέα Καληδονία, τη γη των Κανάκ. "Μιλάνε τα όπλα, εξαπολύουν κόλαση" έγραψε ο λοχαγός επικεφαλής της Ομάδας Επέμβασης.
Μετά από σφοδρή επίθεση των γάλλων κομάντος με ελικόπτερα, βαρύ οπλισμό και φλογοβόλα και άνιση μάχη με τους αυτονομιστές, οι χωροφύλακες όμηροι, (με έναν νεκρό, κι αυτόν από τα πυρά των κομάντος) διέφυγαν από τη σπηλιά όπου κρατούνταν. Δύο κομάντος σκοτώθηκαν από τους αμυνόμενους αυτονομιστές από τους οποίους οι τελευταίοι επιζώντες στα βάθη της σπηλιάς της Γκοσανά παραδόθηκαν με επικεφαλής τον Αλφόνς Κανιαπά Ντιαρού που ήθελε να διασώσει τους συντρόφους του απ΄τον θάνατο αφού κάθε αντίσταση ήταν πια μάταιη.
Μετά το μακελειό καταμετρήθηκαν δεκαεννιά νεκροί Κανάκ. Ανάμεσά τους δύο άοπλοι της φυλής Γκοσανά που δολοφονήθηκαν γιατί εφοδίαζαν με τρόφιμα τους πολιορκημένους αδελφούς τους ενώ αρκετοί από τους αντάρτες που βρέθηκαν νεκροί ήταν από εκείνους που είχαν ήδη συλληφθεί αιχμάλωτοι ή παραδόθηκαν στο τέλος με τον Αλφόνς Ντιανού, και δολοφονήθηκαν από τους κομάντος. Όπως ο Βενσελά Λαβελουά που οι στρατιώτες τον πήραν από τους άλλους λέγοντας του: "Εσύ είσαι ο ράμπο; Για έλα" και τον δολοφόνησαν με μια σφαίρα στο κεφάλι.
Ο Αλφόνς Κανιαπά Ντιανού κατά την παράδοσή του βγαίνοντας απ΄τη σπηλιά με τους τελευταίους συντρόφους του πυροβολήθηκε αρχικά στο πόδι, κατόπιν λυντσαρίστηκε από τους στρατιώτες πάνω στο φορείο κι αντί του νοσοκομείου μεταφέρθηκε αλλού, στο προαύλιο μιας εκκλησίας, όπου βασανίστηκε και δολοφονήθηκε από τα χέρια τους.
"Συντριπτική επικράτηση", είπε ένας αξιωματικός της Ομάδας Επέμβασης. Για να καταδειχθεί για μια ακόμη φορά πως "η Γαλλία σκοπεύει να διατηρήσει το στρατηγικό της ρόλο και την παρουσία της σ΄αυτό το μέρος του κόσμου", όπως είχε δηλώσει τρία χρόνια πριν ο γάλλος Ύπατος Αρμοστής Πιζανί όταν είχε συγκαλυφθεί ως "ατύχημα" η εν ψυχρώ δολοφονία του αγωνιστή Κανάκ Μασορό από ελεύθερο σκοπευτή της Ομάδας Επέμβασης.
Μερικοί από τους αυτονομιστές αντάρτες κατόρθωσαν να διαφύγουν μέσα στη ζούγκλα κι έμειναν ασύλληπτοι, ενώ όσοι απ' τους αιχμάλωτους Κανάκ επέζησαν από τα χέρια των στρατιωτών οδηγήθηκαν στις φυλακές. Ένα μήνα αργότερα μετά από τις συμβιβαστικές συμφωνίες της Ματινιόν μεταξύ του Γαλλικού κράτους και εκπροσώπων του κινήματος των Κανάκ όπου αναγνωρίστηκαν κάποια δικαιώματά τους και μια προοπτική αυτονομίας, δόθηκε αμνηστία από τον πρόεδρο Μιτεράν και απελευθερώθηκαν οι κρατούμενοι για την εξέγερση που έμεινε γνωστή ως "τα γεγονότα της Ουβεά".
Η αμνηστία ωστόσο δόθηκε για να καταλαγιάσει ο απόηχος απ΄τη σφαγή και να μην αναζητηθούν ευθύνες και αποδοθούν κατηγορίες για εγκλήματα, όπως βασανιστήρια και δολοφονίες αμάχων και αιχμαλώτων, όχι στους επιζήσαντες αντάρτες αλλά σε όλη την ιεραρχία του γαλλικού κράτους και του στρατού, ξεκινώντας από τον πρόεδρο Μιτεράν και τον πρωθυπουργό Σιράκ, μέχρι τους υπουργούς Λε Πον, Πασκουά και Σεβενεμάν, τον στρατηγό Βιντάλ, τους αξιωματικούς και οπλίτες της 11ης Μοίρας Αλεξιπτωτιστών, του Κομάντο Ιμπέρ και της Ομάδας Επέμβασης της Χωροφυλακής.
Όπως είπε πολύ χαρακτηριστικά ο καθολικός βικάριος Απικάουα, σπουδαστής άλλοτε με τον Αλφόνς Ντιανού και φίλος του, για τη σφαγή των Κανάκ και τη συγκάλυψή της: "Εδώ και 150 χρόνια, οι Κανάκ είναι με το στρατόπεδο που έχει πάντα άδικο. Άδικο επειδή είναι αυτό που είναι. Αλλά εξ όσων γνωρίζω, δεν πήγαν αυτοί να κατακτήσουν τη Γαλλία".
Σήμερα, ένα μνημείο στην ατόλη Ουβεά για τον Αλφόνς Κανιαπά Ντιανού και τους συντρόφους του, θυμίζει ότι έχυσαν τον αίμα τους για την ελευθερία των Κανάκ που ακόμα δεν ήρθε.
"Πολεμάμε μέχρι τέλους, / πολεμάνε μέχρι θανάτου, / για να είμαστε ελεύθεροι για πάντα, / για την απελευθέρωση και / την εξέγερση της Κανακύ. / Και αν πρέπει να πολεμήσουμε / μέχρι το τέλος του κόσμου και / των καιρών, κι αν πρέπει / να πολεμήσουμε αιώνια, / εις τους αιώνας των αιώνων, / θα πολεμήσουμε. / Θα πολεμήσουμε μέχρι τέλους. Καλή δύναμη, ο συναγωνιστής σας, Αλφόνς Ντιανου"
Αλληλεγγύη στους Κανάκ και τους αυτόχθονες λαούς όλου του κόσμου!
Πηγές: "Κανακύ", του Ζοζέφ Αντράς, σε μετάφραση Γ. Καράμπελα (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου), "Η Λουίζ στις αποικίες (και μερικές νεότερες ειδήσεις από τη Νέα Καληδονία / Κανακύ)" (τέταρτος κόσμος) καθώς και άλλα σχετικά δημοσιεύματα στο διαδίκτυο.