ΜΠΟΥΕΝΑΒΕΝΤΟΥΡΑ ΝΤΟΥΡΡΟΥΤΙ
Η επιστροφή στην Ισπανία
Με την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ο Ντουρρούτι επέστρεψε στην Ισπανία. Αυτή η δημοκρατία διέψευσε γρήγορα τις ελπίδες του κόσμου. Την 1η Μάη του 1931, στις αίθουσες της σχολής Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης, πραγαματοποιήθηκε μια συνάντηση επαναστατικού χαρακτήρα (από την τοπική ομοσπονδία συνδικάτων της CNT Βαρκελώνης). Ακολούθησε συγκέντρωση και πορεία 100.000 ατόμων στους δρόμους της Βαρκελώνης, μέχρι το μέγαρο της Τζενεραλιντάτ (περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλωνίας), για να διαδηλώσουν τα αιτήματά τους: Λευτεριά στους φυλακισμένους και άμεσες κοινωνικές αλλαγές. Ο στρατός και η πολιτοφυλακή (guardia civil) διέλυσαν αυτή την πορεία. Υπήρξαν νεκροί και τραυματίες, αλλά ο Ντουρρούτι έπεισε τους στρατιώτες να στρέψουν τα όπλα τους ενάντια στην πολιτιφυλακή. Η δημοτικότητα του Ντουρρούτι ήταν πολύ μεγάλη στην ιβηρική χερσόνησο και μόνο το όνομά του αποτελούσε εγγύηση για μια συνάντηση της CNT. Ήταν κακός ρήτορας, αλλά ήξερε να υποβάλλει τις μάζες και να τους αποκαλύπτει, με τη βοήθεια παραδειγμάτων, την κοινωνική αδικία. Από τον Απρίλιο του 1931 ως τις 19 Ιούλη του 1936 συμμετείχε σε όλες τις μεγάλες κοινωνικές διαμάχες που ξέσπασαν στην Ισπανία. Ξεχώρισε στα γεγονότα του Φίγολς και εκτοπίστηκε στις Κανάριες Νήσους, στο Πουέρτο Κάμπρα, το νησί του Φουερτεβεντούρα, όπου αναγκάστηκε να παραμείνει από το Φλεβάρη ως το Σεπτέμβρη του 1932. Επίσης, συμμετείχε ενεργά στα επαναστατικά γεγονότα του Ιανουάριου του 1933 και βρέθηκε πάλι στη φυλακή ως τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου. Το Δεκέμβρη του 1933, ο Ντουρρούτι έγινε μέλος της Εθνικής Επαναστατικής Επιτροπής μαζί με τον γιατρό Ισαάκ Πουέντε και τον οικοδόμο Σιπριάνο Μέρα, άλλα από το Δεκέμβρη του 1933 ως τον Ιούλιο του 1934, καταδικάστηκε ξανά σε φυλάκιση στο Μπούρχος και τη Σαραγόσα για να μείνει στα κάτεργα από τις 5 Οκτώβρη του 1934 ως τα μέσα του 1935. Το Σεπτέμβρη του ίδιου έτους κλείστηκε πάλι στη φυλακή για να αφεθεί ελεύθερος λίγες μέρες μόνο πριν τις εκλογές του Φλεβάρη του 1936. Στη Σαραγόσα, την 1η Μάη του 1936, άρχισαν οι εργασίες του 3ου Συνεδρίου της CNT στο οποίο συμμετείχαν περίπου 700 εκπρόσωποι. Ο Ντουρρούτι, καθώς κι ο Γκαρθία Ολιβέρ και ο Φρανθίσκο Ασκάζο συμμετείχαν στην αντιπροσωπεία του Ενιαίου Συνδικάτου Υφαντουργίας. Αυτό το συνέδριο ήταν εποικοδομητικό: η επανάσταση πλησίαζε! Η Εθνική Επιτροπή της CNT κατήγγειλε τη φασιστική συνομωσία, αλλά η εκλεγμένη κυβέρνηση του Εθνικού Μετώπου δεν ήταν σε θέση να δώσει τέλος σε αυτή τη συνωμοσία των στρατιωτικών. Η CNT ειδικά στην Καταλωνία, ζούσε τα γεγονότα μέρα με τη μέρα, καθώς ενημερωνόταν από ανθρώπους που είχε στους στρατώνες. Ο Ντουρρούτι προκάλεσε μια γιγαντιαία αναταραχή στο χώρο των επαναστατών αγωνιστών και της εργατικής τάξης, τέτοια που ο πρόεδρος της Τζενεραλιντάτ ζήτησε να συναντηθεί με τη CNT. Σε αυτή τη συνάντηση αποφασίστηκε η σύσταση μιας επιτροπής σύνδεσης μεταξύ της CNT και της Τζενεραλιντάτ. Οι Ντουρρούτι και Ασκάζο συμμετείχαν σε αυτή την επιτροπή που επέμενε στο να οπλιστεί ο λαός, αλλά δεν απέσπασε από την κυβέρνηση παρά ωραία λόγια. Απέναντι σε αυτήν τη στάση των κυβερνώντων, αποφασίστηκε η έφοδος στα εμπορικά πλοία που ήταν αγκυροβολημένα στο λιμάνι της Βαρκελώνης για να αποκτηθούν μερικές ντουζίνες τουφέκια, που προστέθηκαν στα λίγα όπλα που είχε ήδη η CNT, καθώς επίσης και σε εκείνα που είχαν απαλλοτριωθεί από τα οπλοπωλεία. Ήταν ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί η στρατιωτική φρουρά της Βαρκελώνης. Ιούλιος 1936 Οι δυνάμεις των εξεγερμένων βγήκαν στους δρόμους την Κυριακή 19 Ιούλη, στις 5 η ώρα το πρωί και τη Δευτέρα, στις 5 το απόγευμα. Ο Γκαρθία Ολιβέρ ανακοίνωσε στο Ράδιο-Βαρκελώνη ότι ο λαός είχε νικήσει το φασισμό, μετά από άνιση μάχη. Ποτέ πριν δεν είχαν δει να εξαφανίζεται με τέτοια ταχύτητα η εξουσία του Κράτους. Μέσα σε λιγότερο από 72 ώρες το Κράτος δεν υπήρχε παρά μόνο κατ' όνομα. Οι λίγες αντιπροσωπευτικές δυνάμεις που του είχαν απομείνει διαλύθηκαν γρήγορα μέσα στο λαό. Η CNT και η FAI ήταν απόλυτα κυρίαρχες της κατάστασης, τόσο στη Βαρκελώνη όσο και στην επαρχία. Ο Κομπανύς, πρόεδρος μιας ανύπαρκτης Τζενεραλιντάτ, αναγκάστηκε να αναγνωρίσει το γεγονός και ζήτησε μια συνάντηση με τη CNT και τη FAI για τη μεταβίβαση των εξουσιών. Απ? αυτήν την ιστορική συνάντηση έχει μείνει ένα γραπτό του Γκαρθία Ολιβέρ που εξηγεί την ακριβή κατάσταση και δείχνει πώς γεννήθηκε το νέο όργανο εξουσίας που ονομάστηκε "Κεντρική Επιτροπή των Αντιφασιστικών Πολιτοφυλακών (Militias)", όπου ενσωματώθηκαν οι δυο οργανώσεις, αφήνοντας χώρο για μια ειλικρινή συνεργασία με τις άλλες πολιτικές οργανώσεις που αντιπροσώπευαν, όμως, μόλις το ένα τέταρτο των συνεργαζόμενων δυνάμεων. Η φάλαγγα Ντουρρούτι Ένα από τα πρώτα μέτρα που πήρε αυτή η επιτροπή ήταν η οργάνωση μιας φάλαγγας που έπρεπε να πάει άμεσα στην περιοχή της Αραγωνίας. Αυτή η φάλαγγα ονομάστηκε Ντουρρούτι-Φαρράς, γιατί ο διοικητής Περέζ-Φαρράς ήταν ο στρατιωτικός εκπρόσωπος ενώ ο Ντουρρούτι, ο πολιτικός εκπρόσωπος. Στις 23 Ιούλη, η φάλαγγα ξεκίνησε για τη Λερίδα με λιγότερους άντρες απ?όσους έλπιζε να έχει, καθώς υπολόγιζε καταρχήν σε 10.000 άντρες. Μόλις σταθεροποιήθηκε η κατάσταση στη Λερίδα, η φάλαγγα κατευθύνθηκε προς το Κάσπε, προτού επιστρέψει στο Μπουχαλαρόζ, στρατηγικό σημείο σε απόσταση 30χλμ περίπου από τη Σαραγόσα, όπου εγκαταστάθηκε, διατηρώντας προκεχωρημένα φυλάκια στην Πίνα, τη Χέλσα και τη Σιέρρα ντε Αλκουμπιέρρε. Πήρε πολλά χωριά, όπως τα Σιέταμο, Φαρλέτε, Μόντε Αραγκόν ... και μπορούμε να πούμε ότι ανάγκασε τον εχθρό να οπισθοχωρήσει από τον ποταμό Θίνκα στον ποταμό Έβρο. Σε όλα τα απελευθερωμένα εδάφη της Αραγωνίας δημιουργήθηκαν αγροτικές κολλεκτίβες, οι οποίες ομοσπονδοποιήθηκαν αργότερα σε ένα συμβούλιο που ονομάστηκε "Συμβούλιο της Αραγωνίας". Ο Ντουρρούτι, παρόλο που δεν συμμετείχε άμεσα στη δημιουργία αυτών των κολλεκτίβων, βοήθησε όσο μπορούσε στην ανάπτυξή τους, επειδή αποτελούσαν τον άξονα του αγώνα, καθώς επίσης του νέου κόσμου που γεννιόταν. Η "καλύβα" του Μπουχαλαρόζ όπου ο Ντουρρούτι εγκατέστησε το γενικό επιτελείο του, έγινε ένας πόλος έλξης για δημοσιογράφους και προσωπικότητες, όπως ο Βαν Πάσσεν, ο Κολτρώφ κ.α., αγωνιστές εργάτες, διανοούμενους και πολιτικούς όπως ο Σεμπαστιάν Φωρ και η Έμμα Γκόλντμαν που πήγαιναν εκεί για να τον επισκεφθούν. Η διεθνής ομάδα της "φάλαγγας Ντουρρούτι" περιλάμβανε στις γραμμές της προσωπικότητες, όπως ο Εμίλ Κοττέν που σκοτώθηκε στη μάχη, ο Φάουστο Φαλάσι που πέθανε στη Χουέσκα, η Σιμόν Βέιλ, ο Λουί Μερσιέ, ο Καρμάν, ο Καρλ Αϊνστάιν κ.α. Όσο προχωρούσε ο πόλεμος, η κεντρική κυβέρνηση μποϋκόταρε όλο και περισσότερο το μέτωπο της Αραγωνίας, εξαιτίας του ελευθεριακού του πνεύματος. Ο Ντουρρούτι ήρθε σε επαφή με την Επιτροπή των Πολιτοφυλακών, η οποία αφού ενημερώθηκε για την κατάσταση στο μέτωπο, τον συμβούλεψε να πάει στη Μαδρίτη και να ζητήσει όπλα ή συνάλλαγμα. Ορισμένα άτομα που κερδήθηκαν μετά το θρίαμβο της επανάστασης, του έδωσαν τα μέσα για να αποκτήσει όπλα και αεροπλάνα στη διεθνή αγορά. Προς τα μέσα Σεπτεμβρίου, ο Ντουρρούτι πήγε στη Μαδρίτη για να συναντήσει το σοσιαλιστή Λάργκο Καμπαλλέρο, ο οποίος ήταν ταυτόχρονα πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου και Υπουργός Πολέμου και αυτός του εξασφάλισε ένα δάνειο 1.800 εκατομμυρίων πεσετών για να αγοράσει όπλα και να θέσει σε λειτουργία την καταλανική πολεμική βιομηχανία. Όμως, η κεντρική κυβέρνηση δεν κράτησε το λόγο της και το μέτωπο της Αραγωνίας αναγκάστηκε να πολεμήσει τον εχθρό με αυτοσχέδια μέσα, χωρίς να καταφέρει να πάρει τη Σαραγόσα, γεγονός υψίστης σημασίας για τους μαχόμενους συντρόφους. Η υπεράσπιση της Μαδρίτης Κατά τη διάρκεια της επίθεσης στη Μαδρίτη (Οκτώβρης-Νοέμβρης 1936), φόβος κυρίευσε τα υψηλά κυβερνητικά κλιμάκια και την ανώτατη διοίκηση. Όλοι πίστευαν ότι πλησίαζε η πτώση της πρωτεύουσας. Η κυβέρνηση κάλεσε το Ντουρρούτι, με το σκεπτικό ότι το γόητρό του θα ανύψωνε το ηθικό των πολεμιστών. H φάλαγγά του κλήθηκε λοιπόν να υπερασπιστεί τη Μαδρίτη. Έτσι, προς μεγάλη χαρά των κατοίκων της πρωτεύουσας, ο Ντουρρούτι έφτασε εκεί στις 14 Νοέμβρη, επικεφαλής των ανδρών του, και χωρίς καν να προλάβει να ξεκουραστεί, του ανατέθηκε ο πιο επικίνδυνος τομέας, αυτός της Κάζα ντε Κάμπο. Από τις 14 ως τις 19 Νοέμβρη, ημέρα του θανάτου του, δεν είχε στιγμή ανάπαυλας. Η φάλαγγά του -με τη βοήθεια της φάλαγγας Ροζάλ και της 2ης Διεθνούς Ταξιαρχίας που είχε πρόσφατα αποσπαστεί στο μέτωπο της Μαδρίτης- πραγματοποίησε την επίθεση στο νοσοκομείο Κλίνικο, τη Φιλοσοφική σχολή και το "Σπίτι του Βελάσκεζ". Γύρω στις 2 το μεσημέρι, ο Ντουρρούτι δέχτηκε μια σφαίρα στα πνευμόνια, ενώ βρισκόταν απέναντι από το νοσοκομείο Κλίνικο. Ήταν 19 Νοέμβρη. Έπρεπε επειγόντως να μεταφερθεί στο νοσοκομείο των "Καταλανικών Πολιτοφυλακών" που ήταν εγκατεστημένο στο ξενοδοχείο Ριτζ. Υπέστη πολλαπλές χειρουργικές επεμβάσεις προτού ξεψυχήσει, τα ξημερώματα της 20ής Νοέμβρη. Η κηδεία του, που έγινε στις 23 Νοέμβρη στη Βαρκελώνη, αποτέλεσε την ευκαιρία για τη μεγαλύτερη λαϊκή διαδήλωση. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι ήταν παρόντες.
ΑΒΕL PAZ Απόσπασμα από το ΝΤΟΥΡΡΟΥΤΙ: ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΕΓΕΡΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (ΙΣΠΑΝΙΑ 1936, Εναλλακτικές Εκδόσεις - Νότιος Άνεμος 1996)