Σαν σήμερα, 13 Απρίλη του 2009, πεθαίνει ο αναρχικός αγωνιστής, επαναστάτης και ιστορικός Diego Camacho Escámez, γνωστός ως Abel Paz.
Ο Abel Paz γεννήθηκε στην Αλμερία, στην Ανδαλουσία της Ισπανίας στις 12 Αυγούστου 1921, το νοτιότερο και φτωχότερο τμήμα της χώρας, την αγροτική καρδιά της Ισπανίας. Μετακόμισε στη Βαρκελώνη το 1929. Το 1932 πήγε στο Escuela Natura, ένα ελευθεριακό σχολείο, στο οποίο η διδασκαλία ήταν επηρεασμένη από τον ελευθεριακό εκπαιδευτικό Francisco Ferrer, στο El Clot μια γειτονιά της εργατικής τάξης της Βαρκελώνης. Το 1935 εντάχθηκε στην Ελευθεριακή νεολαία (FIJL) στην Αλμερία, όπου είχε επιστρέψει για να μείνει με τη μητέρα του.
Επέστρεψε στη Βαρκελώνη τον Φεβρουάριο του 1936, όπου εντάχθηκε στη FAI και στη CNT. Μαζί με τον Λιμπέρτο Σαράου και άλλους ιδρύουν τους "κιχώτες του ιδανικού" και εκδίδουν έντυπο μικρής εμβέλειας με το οποίο ασκούν κριτική στην CNT. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι το έντυπο τους τυπωνόταν στο τυπογραφείο της CNT.
Τον Μάη του 1937 συλλαμβάνεται κατά τη διάρκεια της αντιπαράθεσης μεταξύ των αναρχικών και των σταλινικών. Δραστηριοποιήθηκε στις αγροτικές κολεκτίβες στην ύπαιθρο, έγραψε για την Tierra y Libertad την εφημερίδα της FAI και πήρε μέρος στον ένοπλο αγώνα στο μέτωπο της Καταλονίας.
Ο Abel Paz είναι 15 χρονών όταν ξεκινά η Επανάσταση και παίρνει μέρος στις πολιτικές διαδικασίες της μέσα σε αυτήν. Πρόλαβε τόσο την κλασική περίοδο της CNT αλλά και την ύστερη αυτής.
Τον Ιανουάριο του 1939 ήταν ένας από τους εκατοντάδες χιλιάδες Καταλανούς και Ισπανούς που διέφυγαν από τη Βαρκελώνη και ζήτησαν άσυλο στη Γαλλία. Στη Γαλλία φυλακίστηκε σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και βρήκε δουλειά εκεί μετά την απελευθέρωσή του. Το 1942 ξεκινά τον παράνομο αγώνα, διασχίζοντας τα Πυρηναία. Φυλακίστηκε από την αστυνομία του Φράνκο και πέρασε πέντε χρόνια μετακινούμενος από φυλακή σε φυλακή, επειδή προσπάθησε να αναδιοργανώσει τη CNT. Μετά την απελευθέρωσή του, φυλακίζεται εκ νέου για άλλα 5 χρόνια, λόγω της συμμετοχής του σε συνάντηση της Ελευθεριακής Νεολαίας. Το 1952 απελευθερώνεται και συνεχίζει την παράνομη δράση του. Το 1953 διορίζεται από την CNT εκπρόσωπος της στο συνέδριο της IWA - AIT και διασχίζει παράνομα τα Πυρηναία για να συμμετάσχει. Ανέλαβε εκτεταμένη δράση σε όλη τη Γαλλία, γνωρίζοντας τους εξόριστους αναρχικούς ισπανούς και παρακολουθώντας συναντήσεις και συνέδρια της Ελευθεριακής Νεολαίας και της CNT.
Στη δεκαετία του 1960 άρχισε να γράφει τη βιογραφία του αναρχικού αγωνιστή και επαναστάτη Buenaventura Durruti καθώς και άλλα ιστορικά βιβλία. Το 1977 επέστρεψε στην Ισπανία μετά τον θάνατο του Φράνκο. Συμμετείχε ενεργά στην ανοικοδόμηση του αναρχικού κινήματος στην Ισπανία. Παράλληλα γράφει τα προσωπικά του απομνημονεύματα, διατηρώντας συνεχώς την ενασχόλησή του με το αναρχικό κίνημα. Τις δεκαετίες 1980 και 1990 έζησε στην εργατική γειτονιά Gracia της Βαρκελώνης, συνεχίζοντας την συγγραφή και την επικοινωνία με αναρχικούς αγωνιστές, ενώ συνέβαλε στη δημιουργία του Centro de Documentacion Historico Social (CDHS), ενός αναρχικού αρχείου - βιβλιοθήκης.
"Περπατούσα χωρίς προορισμό σκοντάφτοντας πάνω στη μιζέρια και πατώντας πάνω στις ψείρες: όταν κάποιος τίναζε τα ρούχα του γέμιζε ο αέρας με ψείρες κι αυτές έπεφταν κάτω, όπου γρήγορα έβρισκαν νέο καταφύγιο. Οι ψείρες ήταν αχώριστοι φίλοι μας. Οι άνθρωποι γύρω μου έμοιαζαν από τη φάτσα τους με τους πρώην ανθρώπους του Γκόρκι: κάτοικοι ενός απάνθρωπου κόσμου. Όμως αυτοί οι άνθρωποι, αν και απ' έξω ήταν η αξιολύπητη έκφραση της απόλυτης μιζέριας από μέσα τους θα μπορούσαν να παραδώσουν μαθήματα αξιοπρέπειας και ακεραιότητας. Ο χρυσός θησαυρός που αργότερα θα φημολογούταν ότι ήταν κρυμμένος μέσα στην άμμο του Αρζελές-συρ-Μερ και που με τόσο ζήλο έψαξαν με το φτυάρι στο χέρι οι γάλλοι χωροφύλακες, για τους ανθρώπους της εξουσίας ήταν ο χρυσός από την Τράπεζα της Ισπανίας, για τους από τα κάτω όμως ήταν το ασεβές πνεύμα των ηττημένων -κι όχι χαμένων- ανθρώπων που είχαν επιζήσει από την ιβηρική επανάσταση. Έτσι είναι η γλώσσα."
"Βεβαίως, δεν συμπεριφέρονταν όλοι οι πρόσφυγες σαν εμάς. Κάποιοι είχαν πέσει στην παγίδα που είχε στήσει ένας τύπος ονόματι Ότο. Αυτός ο Ότο ήταν ένας ύποπτος άνθρωπος που είχε ζήσει στην Ισπανία και είχε μπει κιόλας σε κάποιο αριστερό κόμμα. Η γερμανική διοίκηση του ανέθεσε να στρατολογήσει Ισπανούς για την οργάνωση Τοτ, για την οποία έχω μιλήσει ήδη ή για άλλες δουλειές, όπως την υποβρύχια βάση του Μπασέν. Συνήθως έκανε μικρές χάρες και έτσι κέρδισε την εμπιστοσύνη των άλλων. Ο Ότο ήταν λοιπόν ένα ακόμα πιόνι στην πολιτική προσέλκυσης που οι Γερμανοί ακολουθούσαν ως προς τους πρόσφυγες, γιατί, όπως ήδη ανέφερα, προτιμούσαν να μας έχουν ως φίλους -ουδέτερους- παρά ως εχθρούς. Το προσπάθησαν με πολλούς τρόπους, αλλά νερό και φωτιά μαζί δεν γίνονται. Εμείς ξέραμε τι μπορούσαμε να περιμένουμε από τους ναζιστές. Οι «κομμουνιστές μας σύντροφοι» το είχαν ξεχάσει και τα πήγαιναν πολύ καλά μαζί τους. Ήταν λυπηρό. Δύσκολα όμως θλιβεροί άνθρωποι θα μπορούσαν να προκαλέσουν χαρά. Το δόγμα είναι τόσο δηλητηριώδες όσο η γλουτένη που περιέχει το αλεύρι που το Βατικανό διατάζει να χρησιμοποιείται για να φτιαχτεί η όστια. Το έλκος στο στομάχι είναι μια αρρώστια έμφυτη στον δογματισμό και τον σεχταρισμό."
"Σε εκείνη τη γιορτή δεν υπήρχαν ούτε κάλαντα ούτε ντέφια: η μουσική ήταν μέσα μας. Ήμασταν όλοι πολύ προβληματισμένοι με την εξέλιξη του πολέμου και τη ζόρικη κατάσταση που βίωναν οι σύντροφοί μας στην Ισπανία. Τα εκτελεστικά αποσπάσματα δούλευαν ασταμάτητα και πολλοί έπεφταν ζητωκραυγάζοντας για τα πολιτικά τους πιστεύω ή βρίζοντας τον τύραννο με προσηλωμένο το βλέμμα στο μέλλον, στις επερχόμενες γενιές, που θα εξουδετέρωναν τους φασίστες και θα ξαναέπιαναν την ιστορία στο σημείο που ο Φράνκο την είχε σταματήσει. Έτσι πέθαιναν, ευτυχισμένοι! Δυστυχισμένοι ήταν αυτοί που δεν κατάφεραν να εκμεταλλευτούν στη συνέχεια την κληρονομιά τους. Ο θησαυρός ήταν θαμμένος στην άμμο, στο χωράφι, στον κοινό τάφο. Ποιος θα τον ξέθαβε; Αυτή ήταν η διαδρομή που έκανε εκείνο το βράδυ το τρένο της φαντασίας μας."
*αποσπάσματα από το βιβλίο του Abel Paz "Μέσα στην ομίχλη [η έξοδος & τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (1939-1942)]" από τις ελευθεριακές εκδόσεις Ναυτίλος, στις σελίδες του οποίου "ξεδιπλώνεται ο δρόμος της ελευθεριακής εξορίας σε εκείνα τα πολύ σκληρά χρόνια μετά το τέλος του ισπανικού εμφυλίου πολέμου."