Συνέντευξη με συντρόφους της Αναρχικής Συνέλευσης του Βαλπαραΐσο
*Η συνέντευξη με τη συντρόφισσα Ι. και τον σύντροφο D. από τη Χιλή πραγματοποιήθηκε στο περιθώριο της διεθνούς Αντιεξουσιαστικής Συνάντησης στο Σεντ-Ιμιέ της Ελβετίας, τον Ιούλιο του 2023, και είχε το χαρακτήρα συζήτησης με τρία μέλη του Κύκλου της Φωτιάς και της ΑΠΟ.
Κ: Η πρώτη μας ερώτηση αφορά την κοινωνική εξέγερση του 2019 στη Χιλή, αλλά και τα συμπεράσματα από τη συμμετοχή σας σε αυτήν και το πώς προχωράτε μετά από εκείνα τα γεγονότα, στον απόηχό τους.
D: Καταρχάς, είμαστε από την Αναρχική Συνέλευση του Βαλπαραΐσο. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι τη στιγμή που ξέσπασε η εξέγερση δεν είχε φτιαχτεί ακόμα η συνέλευση. Δεν υπήρχε η συνέλευση κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Και αυτό είναι σημαντικό να το αναφέρουμε γιατί ένα πράγμα που είδαμε εκείνη τη στιγμή είναι ότι μολονότι υπήρχε μια μεγάλη εξέγερση και συνέβαιναν πάρα πολλά πράγματα στους δρόμους και στις γειτονιές μας, με όλες εκείνες τις εκφράσεις της οργής και τη διάθεση αλλαγής στη Χιλή, ταυτόχρονα, δεν είχαμε έναν χώρο συνάντησης ως αναρχικοί μέσα στην εξέγερση.
Αρχίσαμε να καταλαβαίνουμε ότι, ενώ το κοινωνικό κίνημα είχε τεράστια δυναμική, και ήταν πολύ ωραίο να το βλέπεις να ξεδιπλώνεται μπροστά σου και να συμμετέχεις σε αυτό, ωστόσο, από πολιτική άποψη, και μάλιστα από μια συγκεκριμένη πολιτική άποψη, δηλαδή την αναρχική διάσταση, δεν είχαμε ένα έδαφος συνάντησης και συζήτησης πάνω σε όλα όσα συνέβαιναν κάθε μέρα. Γιατί, όπως ξέρουμε, μέσα σε μια εξέγερση τα πάντα αλλάζουν από μέρα σε μέρα, πολύ γρήγορα. Συμβαίνουν πολλά γεγονότα και οι άνθρωποι αρχίζουν να δημιουργούν, αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη φαντασία τους... Και είναι υπέροχο να συμμετέχεις σε αυτή την κατάσταση μαζί με τη μεγάλη πλειοψηφία, αλλά κάποιες στιγμές είναι επίσης πολύ σημαντική η ύπαρξη διαδικασιών μεταξύ αναρχικών. Οπότε, μέσα στην εξέγερση, περίπου δύο μήνες μετά το ξέσπασμά της, ορισμένοι σύντροφοι συναντήθηκαν και αποφάσισαν να κάνουν κάλεσμα για τη δημιουργία ανοιχτής συνέλευσης αναρχικών στο Βαλπαραΐσο.
Ι: Ίσως θα έπρεπε να εξηγήσω λίγο το ευρύτερο πλαίσιο. Ένας λόγος που δεν υπήρχε προηγουμένως αυτό το έδαφος είναι και το γεγονός ότι ο αναρχισμός στη Χιλή εκείνη τη στιγμή βρισκόταν σε πολύ χαμηλό επίπεδο, πολύ ανοργάνωτος. Θα λέγαμε ότι σχεδόν στο σύνολο του κινήματος επικρατούσαν μηδενιστικές αντιλήψεις. Είναι, λοιπόν, και αυτό ένα στοιχείο της ανάλυσης που κάναμε κατά τη διάρκεια και κατόπιν της εξέγερσης και ένας από τους βασικούς λόγους που στη συγκεκριμένη συγκυρία δημιουργήσαμε αυτή τη συνέλευση, αυτόν το χώρο συνάντησης και ανταλλαγής ιδεών και δράσεων.
Επίσης, να πούμε δυο λόγια και για το υπόβαθρο της ίδιας της εξέγερσης... Η εξέγερση, λοιπόν, ήταν απρόβλεπτη – όπως όλες οι εξεγέρσεις άλλωστε. Ταυτόχρονα όμως ήταν και προβλέψιμη, γιατί είχε προηγηθεί μια εποχή γεμάτη διαφορετικούς αγώνες. Για παράδειγμα, οι περιβαλλοντικοί αγώνες είναι ιδιαίτερα σημαντικοί στη Χιλή, διότι ένα σωρό εταιρείες – εξορυκτικές, αποψίλωσης δασών, βιομηχανικής αλιείας κ.ά. – έχουν προκαλέσει τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή, την οποία εξακολουθούμε να βιώνουμε και σήμερα. Είναι μεγάλη ιστορία, πάντως πρόκειται για έναν από τους πιο κρίσιμους και έντονους αγώνες τέτοιου είδους. Επιπλέον, υπήρχε πλατύ φεμινιστικό κίνημα, αντιπατριαρχικό θα το έλεγα, που έδωσε μεγάλα εξεγερσιακά γεγονότα την περίοδο 2017-2018, με καταλήψεις πανεπιστημίων και σχολείων. Ταυτόχρονα, η καταστολή του λαού των Μαπούτσε βρισκόταν στο αποκορύφωμα. Φυσικά αυτό συνεχίζεται και σήμερα, όμως τώρα μιλάω για την κατάσταση πριν το ξέσπασμα της εξέγερσης. Και βέβαια, ας μην ξεχνάμε τις γενικότερες συνθήκες επισφάλειας. Για αυτό τον λόγο λέμε ότι η εξέγερση ήταν αφενός απρόβλεπτη, επειδή εκείνη τη στιγμή υπήρχε ύφεση των κοινωνικών κινημάτων, αφετέρου όμως υπήρχαν αμέτρητοι λόγοι για να εξεγερθεί κανείς. Από μια άποψη λοιπόν ήταν απρόοπτη αλλά και πολύ πιθανή. Υπήρχαν όλες εκείνες οι συνθήκες για να γεννηθεί μια εξέγερση.
D: Να προσθέσω ότι, εκτός από τους περιβαλλοντικούς αγώνες, είχαμε επίσης τους αγώνες των μαθητών αλλά και των συνταξιούχων. Και αυτό παίζει μεγάλο ρόλο γιατί αφορά όλη την κοινωνία, όλες τις ηλικίες... από τους μαθητές, τη νεολαία, μέχρι τους ηλικιωμένους, που έχοντας περάσει όλη τους τη ζωή δουλεύοντας καταλήγουν να ζουν μες στην απόλυτη φτώχεια. Κυκλοφορούσε μια προκήρυξη τις μέρες της εξέγερσης, που παρομοίαζε την κατάσταση στη Χιλή με καζάνι που βράζει, με μια χύτρα έτοιμη να εκραγεί. Υπήρχαν λοιπόν δύο όψεις: η μία αφορούσε το κοινωνικό κίνημα, που ήταν χαμηλής έντασης εκείνη τη στιγμή· η άλλη έδειχνε ότι υπογείως υπήρχε ένα καζάνι που έβραζε και, ανά πάσα στιγμή, οτιδήποτε μπορούσε να προκαλέσει την έκρηξη. Και τελικά εκείνοι που προκάλεσαν την έκρηξη ήταν οι μαθητές, με αφορμή την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων του μετρό.
Ι: Και για να πάμε ακόμα πιο πίσω... Στη Χιλή υπήρχε αυτή η μακρά περίοδος της δικτατορίας, που διήρκησε δεκαεφτά ολόκληρα χρόνια. Ήταν μια νεοφιλελεύθερη δικτατορία, με πάρα πολλές νεοφιλελεύθερες αλλαγές στο πεδίο της οικονομίας να επιβάλλονται υπό αυτό το δικτατορικό καθεστώς, δηλαδή σε μια περίοδο που ήταν αδύνατον να υπάρχουν κοινωνικά κινήματα λόγω της σφοδρής καταστολής. Έτσι, λοιπόν, ιδιωτικοποίησαν τα πάντα, από το νερό μέχρι... τα πάντα! Έχοντας την απόλυτη εξουσία της καταστολής στα χέρια τους, δεν υπήρχε κοινωνικό κίνημα και έτσι τους ήταν πολύ εύκολο να επιβάλουν όλες αυτές τις αλλαγές. Όταν εξετάζουμε πώς έχουν λειτουργήσει τα πράγματα αλλού, βλέπουμε ότι σε άλλες χώρες οι αλλαγές που επέφερε η νεοφιλελεύθερη οικονομία έγιναν μέσα σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, πολύ πιο αργά, γιατί ήταν αντιμέτωπες με την αντίσταση του κόσμου. Αντιθέτως, στη Χιλή αυτό το καθεστώς επιβλήθηκε από τη δικτατορία και φυσικά συνεχίστηκε από τη δημοκρατική διακυβέρνηση που τη διαδέχτηκε.
Υπάρχει λοιπόν και αυτή η διάσταση στο υπόβαθρο της εξέγερσης. Και τώρα ίσως είναι ώρα να πούμε κάποια πράγματα για τα χαρακτηριστικά της εξέγερσης.
Κ: Βέβαια. Ωστόσο, παρότι εξηγείτε ότι δημιουργήσατε τη συνέλευση μετά την έναρξη της εξέγερσης, στην παρουσίασή σας 1 αφηγηθήκατε πώς συμμετείχατε ως αναρχικοί στα γεγονότα. Αν θέλετε, μπορείτε να συμπεριλάβετε στην κουβέντα για τα χαρακτηριστικά της εξέγερσης δυο λόγια για τους τρόπους συμμετοχής σας και για το πέρασμα στη συγκρότηση της συνέλευσης;
D: Αρχικά να πούμε ότι το Βαλπαραΐσο είναι μικρή πόλη, δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Οπότε το αναρχικό κίνημα ήταν σε μεγάλο βαθμό περιορισμένο στη διάσταση της αντικουλτούρας. Από τη μία πλευρά λοιπόν δεν είχες κάποιο αναρχικό κίνημα ή οργανωμένες αναρχικές ομάδες, από την άλλη όμως γνώριζες κόσμο. Έβλεπες κάποιο κόσμο σε συναυλίες, σε συγκεντρώσεις, σε διαδηλώσεις στο δρόμο. Μπορεί να μην ήξερες ποιος ή ποια ακριβώς είναι αναρχικός/ή, ήξερες όμως ότι υπάρχει κάποιος κόσμος που κινείται στους ίδιους χώρους. Μέσα στην εξέγερση είδαμε ότι όλοι αυτοί οι άνθρωποι βρέθηκαν να συμμετέχουν στις αυτοοργανωμένες διαδικασίες της, όπως ήταν οι συνελεύσεις γειτονιάς και οι συλλογικές κουζίνες. Εμείς τα ονομάζουμε «κοινά τσουκάλια», ίσως όμως δεν είναι πολύ κατανοητό το σκεπτικό πίσω από αυτή την έννοια. Τα «κοινά τσουκάλια» είναι όταν οι άνθρωποι οργανώνονται και μαζεύονται σε μια πλατεία ή σε μια γειτονιά, μαγειρεύουν μεγάλη ποσότητα φαγητού και το μοιράζονται όλοι μαζί. Είναι κάτι πολύ σημαντικό, γιατί το φαγητό πάντα φέρνει κοντά τους ανθρώπους. Και είναι μια πρακτική που επιβιώνει από την περίοδο της δικτατορίας. Και αυτό επίσης έχει τη σημασία του, αφού μέσα στην εξέγερση είδαμε να εμφανίζονται πολλές πρακτικές βγαλμένες από την παράδοση της αντίστασης στα χρόνια της δικτατορίας. Το ίδιο ισχύει και για τα «κατσερολάσο», τις νυχτερινές συγκεντρώσεις που βγαίνει ο κόσμος και χτυπάει κατσαρόλες και τηγάνια. Είναι κι αυτή μια παράδοση που διασώζεται από την εποχή της δικτατορίας. Πολύ σημαντική ήταν επίσης η Ταξιαρχία Πρώτων Βοηθειών (σ. Health Brigade στη Χιλή ή medical team σε άλλες χώρες). Ξέρουμε ότι τέτοιες ομάδες υπήρχαν στις διαδηλώσεις και πριν την εξέγερση. Αλλά μέσα στην εξέγερση απέκτησαν πρωταγωνιστικό ρόλο γιατί ήταν τεράστιος ο αριθμός των τραυματιών και πολύ σκληρή η καταστολή. Πρόκειται για αυτοοργανωμένες ομάδες παροχής πρώτων βοηθειών στο δρόμο. Και όταν λέμε αυτοοργανωμένες, εννοούμε ότι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να είναι ευδιάκριτες, είχαν κράνη, ασπίδες... Ήταν πολύ καλά οργανωμένοι και δεν άργησαν να γίνουν οι πρωταγωνιστές των διαδηλώσεων. Οποιοσδήποτε κατέβαινε στο δρόμο και προτού καν ξεκινήσει η πορεία έπρεπε να κοιτάξει και να δει πού βρίσκεται η ομάδα πρώτων βοηθειών γιατί ήξερε πολύ καλά ότι υπήρχε μεγάλη πιθανότητα να χτυπηθεί. Εξίσου δυναμική ήταν βέβαια και η Πρώτη Γραμμή (Primera Linea).
K: Μιλήστε μας λίγο για τα χαρακτηριστικά της Πρώτης Γραμμής, γιατί συχνά υπάρχουν παρανοήσεις. Στην εκδήλωσή σας ακούσαμε να λέτε ότι ήταν ένας τρόπος να διασφαλιστεί ο κοινωνικός χαρακτήρας της εξέγερσης, δηλαδή η παρουσία όλων, μικρών και μεγάλων στον δρόμο.
Ι: Το σημαντικότερο είναι ότι ήταν αυτοοργανωμένη διαδικασία, που ο κόσμος τη μάθαινε και την έφτιαχνε επιτόπου στο δρόμο. Το θέμα δεν ήταν να βρούμε κάποιους ειδικούς υπερήρωρες, αλλά να βρούμε τον τρόπο να υπερασπιστούμε τις γραμμές μας στις συγκρούσεις. Η βασική ιδέα ήταν αυτή, ότι «είμαστε εδώ όλοι μαζί». Η Πρώτη Γραμμή δημιουργήθηκε για να υπερασπιστεί τους ανθρώπους που συμμετείχαν στις συγκρούσεις και να το κάνει με τρόπο οργανωμένο, αυτοοργανωμένο. Για παράδειγμα, υπήρχαν διαφορετικοί ρόλοι.
D: Ναι, δηλαδή άλλοι μάζευαν τα δακρυγόνα, άλλοι έπρεπε να κοιτάνε από πού έρχεται η αστυνομία, άλλοι πετούσαν πράγματα...
Ι: Ο καθένας αναλάμβανε διαφορετικό πόστο και αυτό οργανωνόταν επιτόπου, μέσα στη διαδήλωση. Γιατί όχι μόνο στο Σαντιάγο αλλά και στο Βαλπαραΐσο οι συγκρούσεις διαρκούσαν πάρα πολλές ώρες.
D: Όλη τη νύχτα...
Ι: Και αυτό γιατί κατέβαινε πάρα, πάρα πολύς κόσμος στον δρόμο. Οπότε και οι διαδηλώσεις διαρκούσαν για ώρες και η Πρώτη Γραμμή ήταν εκεί για να τις προστατεύει.
D: Εκείνο που πρέπει να κρατήσουμε είναι ότι όλες αυτές οι κινήσεις ξεπήδησαν μέσα απ’ την αυτοοργάνωση, τόσο η Ταξιαρχία Πρώτων Βοηθειών όσο και η οργάνωση της τροφής και η Πρώτη Γραμμή. Κι αυτό έγινε λόγω αναγκαιότητας, επειδή ακριβώς υπήρχε τόσος κόσμος. Μιλάμε για τη μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας, αυτή ήταν που ζητούσε την αλλαγή και κατέβαινε στις διαδηλώσεις. Επομένως, ήταν σχεδόν πρακτικά αναπόφευκτο να σκεφτεί κανείς: «Δεν μπορούμε απλά να στεκόμαστε έτσι εδώ, πρέπει να οργανωθούμε, πρέπει να αυτοοργανωθούμε»! Και κάθε ομάδα το καταλάβαινε αυτό. Το καταλάβαινε ακόμα και ο κόσμος που δεν συμμετείχε σε κάποια ομάδα και απλά κατέβαινε στις διαδηλώσεις, ότι η οργάνωση είναι απαραίτητη αν θέλουμε να παραμείνουμε στους δρόμους. Για να ολοκληρώσω αυτό που έλεγα προηγουμένως... Μέσα σε εκείνες τις αυτοοργανωμένες κινήσεις, λοιπόν, κάποια στιγμή έβλεπες, και ειδικά σε μια μικρή πόλη όπως το Βαλπαραΐσο, όλους αυτούς τους αναρχικούς που γνώριζες, που ήξερες από πριν ότι είναι αναρχικοί ή τέλος πάντων μέρος του αντιεξουσιαστικού κινήματος, και απλώς ανταλλάσσαμε κάποιες κουβέντες όπως: «Επ, γεια, κι εσύ εδώ!», «ναι, συμμετέχω σ’ αυτό...», χωρίς όμως να είμαστε μαζί σε κάποιο δίκτυο, σε κάποιο κίνημα ή σε μια οργάνωση. Οπότε συναντιόμασταν περίπου τυχαία μέσα στην εξέγερση γιατί κάπως γνωριζόμασταν και γιατί η πόλη είναι μικρή, δεν είχαμε όμως βαθύτερες πολιτικές σχέσεις.
Ι: Μπορούμε να πούμε ότι υπήρχε ατομική παρουσία σε επίπεδο τακτικής. Δηλαδή σε όλες αυτές τις εκφράσεις της εξέγερσης υπήρχαν άτομα που συμμετείχαν ως αναρχικοί, όμως απουσίαζε μια αναρχική οργάνωση που να δίνει προοπτικές, πολιτικές προοπτικές. Ακόμα και οι πιο εξεγερσιακοί, όσοι πριν μιλούσαν διαρκώς περί εξέγερσης, όταν έγινε η εξέγερση έμειναν έκπληκτοι που συνέβαινε στ’ αλήθεια κάτι τέτοιο. Κοιτούσαν και έλεγαν «γουάου»! Οπότε, ναι, ως άτομα ήμασταν παρόντα σε επίπεδο τακτικής, απουσιάζαμε όμως σε επίπεδο στρατηγικής. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό κατά τη γνώμη μας γιατί το κίνημα και η εξέγερση δεν περιστρεφόταν γύρω από ένα και μοναδικό αίτημα· δεν υπήρχε ένα και μοναδικό γεγονός που την πυροδότησε. Ήταν ενάντια στα πάντα! Το ονομάζουμε protestas contra todo, διαδηλώσεις ενάντια στα πάντα, ενάντια στο σύνολο των συνθηκών ζωής που μας επιβάλλονται στη Χιλή. Επομένως δεν ήταν κάτι μονοθεματικό, δεν υπήρχε μία συγκεκριμένη προοπτική. Και εμείς επίσης δεν είχαμε να προτείνουμε μια αναρχική προοπτική σε όλη αυτή την κατάσταση. Γι’ αυτό και η ανάλυσή μας, η αυτοκριτική μας αφορά το γεγονός ότι δεν είχαμε μια στρατηγική προοπτική μέσα σε εκείνη τη συγκυρία.
Έτσι λοιπόν, όταν οι σοσιαλδημοκράτες και άλλα πολιτικά κόμματα πρότειναν κάποια στιγμή τη δημιουργία Συντακτικής Συνέλευσης, πολύς κόσμος σκέφτηκε «ωραία, αυτή είναι μια διέξοδος». Γιατί μετά από έναν, δύο, τρεις μήνες διαρκούς εξέγερσης, σκληρής καταστολής αλλά και αυτοοργάνωσης σε τόσες διαφορετικές πτυχές, ο κόσμος είχε αρχίσει να εξαντλείται.
D: Ναι, οπότε άρχισε να αναρωτιέται: «Και τώρα τι κάνουμε; Προς τα πού πάμε;»
Ι: Επειδή ακριβώς η εξέγερση δεν ήταν αντίδραση σε ένα και μόνο γεγονός ή σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, ο κόσμος άρχισε να λέει: «Ωραία, ζήσαμε τρεις υπέροχους μήνες, αλλά τώρα τι κάνουμε, προς τα πού πάμε;» Και εκείνη τη στιγμή έγινε αντιληπτό πως οι μόνοι που είχαν μια στρατηγική πρόταση ήταν το ίδιο το κράτος! Πάλι! Εμείς οι αναρχικοί δεν είχαμε. Πολλοί αναρχικοί, τόσο στην πόλη μας όσο και σε άλλες πόλεις, έλεγαν: «Α, κοίτα να δεις, τελικά κόσμος θέλει Συντακτική Συνέλευση, εμείς δεν πρόκειται να συμμετέχουμε σε κάτι τέτοιο». Για εμάς ήταν εκείνη η στιγμή που χρειάστηκε να πούμε: «Εντάξει, ούτε εμείς το θέλουμε αυτό, αλλά τι έχουμε να προτείνουμε στον κόσμο;»
D: Έτσι είναι. Και θέλω να προσθέσω κάτι ακόμα. Είπαμε και προηγουμένως ότι, με βάση την ανάλυσή μας, η εξέγερση δεν αφορούσε ένα μόνο αίτημα, ένα μόνο ζήτημα. Ωστόσο κάποια στιγμή υπήρχαν και κινητοποιήσεις για συγκεκριμένα θέματα, παραδείγματος χάρη για έναν περιβαλλοντικό ή άλλο αγώνα. Οπότε από ένα σημείο και μετά, μέσα στο αδιέξοδο, πολλοί άνθρωποι άρχισαν να διαλέγουν: «Εντάξει λοιπόν, θα συνταχθώ με αυτό το αίτημα, θα ζητάμε το τάδε και το δείνα...» Και το κράτος επίσης είχε να προσφέρει λύσεις σε ένα τέτοιο επίπεδο. Ενώ εμείς πιστεύουμε ότι δεν χρειάζεται να έχουμε μία και μοναδική πρόταση για την ίδια την εξέγερση, δηλαδή μια πρόταση που θα ηγηθεί της εξέγερσης. Εμάς η πρότασή μας πρέπει να είναι: «Θέλουμε να αλλάξουμε τα πάντα, γιατί όλο το σύστημα είναι λάθος». Και αυτή η πρόταση πρέπει να έχει χτιστεί πριν την εξέγερση. Δεν είναι κάτι που απλά θα το επινοήσεις εν μέσω της εξέγερσης και θα πεις: «ελάτε κόσμε, ακολουθήστε μας...». Μέρος του προβλήματος είναι πως όταν ο κόσμος έφτασε να αναρωτιέται «ωραία, και πού πάμε τώρα;», άρχισε να ψάχνει την απάντηση στην ταύτιση με κάποιο συγκεκριμένο μερικό αίτημα. Ενώ η δική μας πρόταση είναι πως πρέπει να αλλάξουν όλα, γιατί όλο το σύστημα, συνολικά, είναι άδικο.
Ι: Κατά τη γνώμη μας, μεγάλη σημασία έχει και η περίοδος μετά την εξέγερση. Γιατί, μολονότι ήταν μια πολύ κρίσιμη και δυνατή στιγμή, κατανοούμε επίσης ότι τα πράγματα δεν αλλάζουν μόνο σε τέτοιες στιγμές. Και είναι πολύ εύκολο να ρομαντικοποιήσεις μια τέτοια εμπειρία. Όμως θεωρούμε σημαντικό να έχουμε κριτική οπτική και να υπερβούμε την περασμένη εμπειρία. Ένας λόγος παραπάνω είναι επειδή αντιλαμβανόμαστε πως ο καπιταλισμός βρίσκεται σε κρίση. Ιστορικά η Χιλή καταλαμβάνει μια πολύ συγκεκριμένη θέση στην παγκόσμια οικονομία. Ζούμε σε μια χώρα όπου ο εξορυκτισμός και ο καπιταλισμός έχουν τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, φροντίζοντας να διαιωνίζουν τις συνθήκες που ζούμε. Έχουν δημιουργήσει μια πολύ γερή δομή για να μας εμποδίσουν να αλλάξουμε τα πράγματα. Κατά συνέπεια, τέτοιου είδους εξεγέρσεις είναι πολύ πιθανό να ξανασυμβούν. Και μπορούν να συμβούν, αλλά δεν θα είναι ποτέ το ίδιο. Δεν θα ξανασυμβεί το ίδιο πράγμα. Δεν είχαμε τα κατάλληλα εργαλεία για τη στιγμή που συνέβη και αυτό πρέπει να το καταλάβουμε, να το ξεπεράσουμε και να δούμε τι μπορούμε να χτίσουμε, να δημιουργήσουμε, όχι μόνο για την επόμενη εξέγερση, αλλά για τη ζωή μας εδώ και τώρα.
Γιατί υπάρχει και η πιθανότητα να μη ζήσουμε άλλη τέτοια εξέγερση. Στην ανάλυσή μας βέβαια πιστεύουμε ότι θα ξαναϋπάρξει, γιατί πηγάζει από τις ίδιες τις συνθήκες ζωής. Αλλά και να μη γίνει, εντάξει, τι θα κάνουμε; Δεν γίνεται να συντηρούμαστε μόνο μέσα από τέτοιες θεαματικές στιγμές, γιατί η ζωή δεν είναι μόνο θεαματικές στιγμές. Είναι και αυτές οι κάπως βαρετές, χαμηλής έντασης στιγμές του κοινωνικού κινήματος. Έτσι, λοιπόν, οι προτάσεις μας λαμβάνουν υπόψη τους και αυτή τη διάσταση, του πώς θα δημιουργήσουμε στα εδάφη μας πολιτικές διαδικασίες μετά την εξέγερση, στο μεσοδιάστημα μεταξύ εξεγέρσεων ή ακόμα και χωρίς κάποια εξέγερση. Αυτή είναι η αντίληψή μας γιατί χωρίς αυτήν απλώς θα επαναλάβουμε τον εαυτό μας και για άλλη μια φορά θα βρεθούμε να μην έχουμε στρατηγικές πολιτικές προτάσεις. Και το κράτος θα νικήσει ξανά. Αυτό πιστεύουμε και γι’ αυτό τον λόγο δημιουργήσαμε πολιτική οργάνωση. Την ονομάζουμε οργανωτική διαδικασία, διότι στην πραγματικότητα χτίζουμε την οργάνωσή μας, τις δομές μας, τις προτάσεις μας. Γι’ αυτό και θελήσαμε να καταγράψουμε έναν οδικό χάρτη.
Η ανάλυσή μας δεν αφορά μόνο τις συνθήκες της εξέγερσης, αλλά τις ευρύτερες ιστορικές συνθήκες όπως εκφράζονται στην περιοχή μας, κατανοώντας επίσης ότι αποτελούν μέρος της παγκόσμιας καπιταλιστικής δομής. Σε αυτό το πλαίσιο, διατυπώνουμε τρεις στρατηγικές προτάσεις και επίσης ορισμένες προτάσεις τακτικής. Σύμφωνα με αυτή την ανάλυση, η οποία συνδέεται με την εξέγερση αλλά και την ευρύτερη πολιτική ιστορία μας, είμαστε αντιμέτωποι με τρία συστήματα κυριαρχίας. Αυτός είναι ο εχθρός μας και έχει διαφορετικές εκφράσεις στον τόπο που ζούμε. Τα τρία αυτά συστήματα είναι ο καπιταλισμός, η πατριαρχία και η αποικιοκρατία. Τα αντιλαμβανόμαστε ως αλληλοεπικαλυπτόμενες δομές. Χρειάζεται λοιπόν να έχουμε στρατηγικές προτάσεις για να επιτεθούμε σε αυτές τις δομές και να οικοδομήσουμε κάτι διαφορετικό, στον αντίποδα και των τριών συστημάτων κυριαρχίας.
Γιατί στο εσωτερικό του πολιτικού κινήματος στη Χιλή υπήρχε και εξακολουθεί να υπάρχει ένας ανταγωνισμός σε σχέση με το τι είναι σημαντικότερο: ο αγώνας ενάντια στον καπιταλισμό, ο αγώνας ενάντια στην πατριαρχία ή ο αγώνας απέναντι στις εκφάνσεις της αποικιοκρατίας. Εμείς θεωρούμε πως αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο. Και οφείλουμε να τα αντιμετωπίζουμε ως σύνολο γιατί ως σύνολο λειτουργούν και συνδέονται μεταξύ τους.
Κ: Και το Κράτος;
Ι: Το κράτος είναι έκφραση και των τριών συστημάτων κυριαρχίας.
D: Στη Χιλή, πάντως, με το νεοφιλελεύθερο μοντέλο, το κράτος έχει μικρό μερίδιο σε σύγκριση με τις εταιρείες, δηλαδή σε σχέση με το καπιταλιστικό οικοδόμημα.
Ι: Η βασικότερη έκφραση του κράτους στη Χιλή είναι η καταστολή. Δεν έχει τον έλεγχο πολλών άλλων πραγμάτων γιατί τον έλεγχο στα πάντα τον έχουν οι εταιρείες.
D: Το κράτος δεν έχει χρήματα ούτε πολλές υποδομές. Οι δημόσιες υποδομές είναι οι χειρότερες δυνατές. Δεν έχουν κάτι να δείξουν για να πουν «ορίστε, είμαστε ένα ισχυρό κράτος». Για παράδειγμα, σχολεία ή ανάλογα πράγματα.
Ι: Όταν επισκεπτόμαστε την Ευρώπη, τη Γερμανία παραδείγματος χάρη, βλέπουμε ότι το κράτος έχει τεράστια δύναμη. Ελέγχει πάρα πολλά πράγματα και μάλιστα μέσα από την ίδια την κοινωνία. Είναι όλα πολύ ελεγχόμενα. Στη Χιλή δεν συμβαίνει αυτό γιατί το κράτος δεν λειτουργεί. Είναι απλώς ο διαχειριστής της νόμιμης βίας. Και κατά τη διάρκεια της εξέγερσης αυτό ήταν πολύ ορατό. Και έγινε πολύ ορατό και στον ίδιο τον κόσμο. «Τι κάνει το κράτος;» «Καταστέλλει». Είναι μια πολύ ξεκάθαρη κατάσταση γιατί την εξουσία την έχουν οι εταιρείες. Και αυτό σχετίζεται και με την αποικιοκρατία. Υπάρχουν οικογένειες στη Χιλή, με ρίζες στην αποικιοκρατία, πολύ ισχυρές οικογένειες, στις οποίες ανήκει πλήθος εταιρειών και ελέγχουν τα πάντα. Και αυτοί είναι ενάντια στο κράτος! Οπότε είναι σημαντικό για εμάς ξεκαθαρίζουμε από ποια θέση μιλάμε, γιατί κριτική στο κράτος ασκούν και οι εταιρείες.
Ζούμε σε ένα νεοφιλελεύθερο μοντέλο, με μικρό κράτος. Το έχουμε συζητήσει δηλαδή και βλέπουμε ότι χρειάζεται να εξηγούμε ότι, όταν τοποθετούμαστε απέναντι στο κράτος, δεν σημαίνει ότι συντασσόμαστε με τον νεοφιλελευθερισμό, γιατί σε πολύ κόσμο αυτό δεν είναι σαφές. Πρέπει να το διασαφηνίζουμε.
D: Για να δώσω ένα παράδειγμα, στη Χιλή, αν μιλάμε για νοσοκομεία, ο κόσμος σκέφτεται «ωχ! θα πρέπει να περιμένω έξι ώρες στην ουρά να με φωνάξουν». Ή τα σχολεία... τα δημόσια είναι σε άθλια κατάσταση. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης, οι λεηλασίες και οι καταστροφές δεν στρέφονταν ενάντια σε κρατικές υποδομές. Δεν έκανε κανένας επίθεση σε δημόσια περιουσία, αλλά μόνο σε ιδιωτική ιδιοκτησία. Γιατί όλοι ξέρουν ότι το κράτος είναι φτωχό. Είναι κακό μεν, αλλά είναι και φτωχό. Γιατί λοιπόν να επιτεθείς σε κάτι που ξέρεις ότι είναι ήδη κατεστραμμένο; Είναι και αυτό μια απόδειξη ότι ο κόσμος στη Χιλή καταλαβαίνει ότι το κράτος έχει μικρό μερίδιο.
Κ: Θέλετε τώρα να μας πείτε λίγα λόγια για τον οδικό χάρτη, για τους χώρους σας και τις δραστηριότητές σας σήμερα;
D: Στο πλαίσιο όσων είπαμε προηγουμένως, αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε έναν οδικό χάρτη, τον οποίο αντιλαμβανόμαστε ως πυξίδα για την οργανωτική διαδικασία μας, γιατί μας ήταν αναγκαίο να τεθούν ερωτήματα μεταξύ των συντρόφων, να ξέρουμε προς τα πού θέλουμε να βαδίσουμε, ποιον δρόμο διαλέγουμε, αλλά επίσης και πώς θα κινηθούμε σε αυτόν τον δρόμο. Έχοντας αυτό το σκοπό, διαμορφώσαμε τρεις στρατηγικές προτάσεις, οι οποίες έχουν και πρακτικές διαστάσεις. Οι τρεις στρατηγικές είναι οι εξής: λαϊκή εξουσία (σ. poder popular/popular power), αναρχική οργάνωση και προεικονιστική πολιτική. Όταν κάνουμε κάποια παρουσίαση, πάντα ξεκινάμε από τη λαϊκή εξουσία, γιατί ξέρουμε ότι ως έννοια συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη πολεμική. Αρχίσαμε να συζητάμε το νόημα της λαϊκής εξουσίας γιατί στη Λατινική Αμερική έχει μεγάλο ιστορικό και πολιτικό υπόβαθρο, ενώ παράλληλα εμπεριέχει δύο έννοιες, αυτή την εξουσίας/δύναμης και αυτήν του λαού. Και καθώς γράφαμε, συζητήσαμε πολύ και στο εσωτερικό της συνέλευσης το τι σημαίνουν. Στην πραγματικότητα είναι κάτι απλό. Υπάρχουν κάποιες διακριτές έννοιες, τις οποίες όμως πολύ συχνά τις συγχέουμε. Και αυτές είναι η ιεραρχία, η κυριαρχία και η εξουσία/δύναμη. Πολλές φορές τις χρησιμοποιούμε λες και είναι συνώνυμες, ωστόσο είναι διαφορετικές και η καθεμιά έχει δικά της ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.
Κ: Εδώ πρέπει να πούμε ότι υπάρχει και μεταφραστικό/γλωσσικό πρόβλημα στην απόδοση του συγκεκριμένου όρου, αλλά και πολιτικό-πολιτισμικό. Στα ελληνικά, ο όρος popular power/poder popular μεταφράζεται ως «λαϊκή εξουσία». Στα αγγλικά, η λέξη «power» μπορεί να σημαίνει είτε δύναμη είτε εξουσία. Ενώ η λέξη που χρησιμοποιείται στα ελληνικά, η «εξουσία», αντιστοιχεί στο αγγλικό «authority» και για μας είναι αρνητικός εκ των πραγμάτων. Δεν θα μπορούσαν αντιεξουσιαστές να διεκδικούν εξουσία. Πέρα όμως και από τη γλωσσική διάσταση, ο όρος «λαϊκή εξουσία» είναι συνυφασμένος με την κληρονομιά του εξουσιαστικού μοντέλου κομμουνισμού, και εννοεί την κατάληψη της εξουσίας, δηλαδή του κράτους, του κρατικού μηχανισμού.
Δ: Εμείς, για αυτό που εκείνοι ονομάζουν «λαϊκή εξουσία», χρησιμοποιούμε τον όρο της γενικευμένης αυτοδιεύθυνσης. Αυτός είναι που περιγράφει την αυτοδιεύθυνση της κοινωνίας, ότι δεν υπάρχει καμιά εξουσία έξω και πάνω από την κοινωνία. Εμείς δεν χρησιμοποιούμε την έννοια της λαϊκής εξουσίας. Τη χρησιμοποιούν όσοι κατάγονται από τον μπολσεβικισμό. Όταν μιλούν για λαϊκή εξουσία οι μαρξιστές δεν εννοούν την εξουσία της ίδιας της κοινωνίας για τον εαυτό της, αλλά την εξουσία του κόμματος, την κρατική εξουσία του κόμματος, στο όνομα της κοινωνίας. Στην Ελλάδα έτσι γίνεται αντιληπτό.
D: Ως προς αυτό, αντιμετωπίσαμε παρόμοια προβλήματα γιατί ως έννοια έχει ένα ορισμένο ιστορικό φορτίο. Χρησιμοποιούταν επίσης από την κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας· την κυβέρνηση του Σαλβαδόρ Αλιέντε πριν το πραξικόπημα.
Ι: Πράγματι είναι ένας όρος που έχει το δικό του πολιτικό και ιστορικό φορτίο, γιατί χρησιμοποιήθηκε από τη Λαϊκή Ενότητα, προκειμένου να διευρύνει τη βάση των υποστηρικτών της. Ωστόσο οικειοποιήθηκαν αυτόν τον όρο ο οποίος προϋπήρχε, δεν ήταν μια δική τους έννοια, δεν φτιάχτηκε από τους ίδιους. Για εμάς είναι σημαντικό να αναδείξουμε ότι πρόκειται για έναν αυτοσκοπό. Μιλάμε για αυτοοργανωμένες κοινότητες. Και επίσης μιλάμε για αυτοοργανωμένες κοινότητες που να μπορούν να νικήσουν! Να νικήσουν τους εχθρούς μας. Και αυτό είναι ίσως το πιο ουσιαστικό στοιχείο που μας προσφέρει η συγκεκριμένη έννοια. Γιατί στην ανάλυσή μας είδαμε επίσης ότι το αναρχικό κίνημα έχει διαγράψει την ιδέα της δύναμης/εξουσίας και μιλά μόνο για την ανάγκη επίθεσης στην εξουσία, χωρίς να καταλαβαίνει ότι χρειάζεται κιόλας να νικήσουμε. Χρησιμοποιούμε αυτή την έννοια γιατί μιλάμε για μάχη. Και σ’ αυτή τη μάχη χρειαζόμαστε αυτή την κατευθυντήρια γραμμή για τις δυνάμεις μας, για τις κοινωνικές δυνάμεις, προκειμένου να νικήσουμε τους εχθρούς μας. Γιατί θεωρούμε μεγάλο πρόβλημα αυτή τη διαρκή στάση που υπήρχε και υπάρχει... μια στάση που σημαίνει εγκατάλειψη της μάχης, αποστασιοποίηση από αυτήν, ακριβώς επειδή θεωρούμε αδύνατο το να νικήσουμε, επειδή απουσιάζει μια επαναστατική προοπτική που λέει ότι κάποια στιγμή πρέπει να νικήσουμε τους εχθρούς μας, και όχι απλώς να αντιπροσωπεύουμε αυτή την ηθική παραίτηση που λέει «α, η κοινωνία δεν μας καταλαβαίνει, οπότε κι εμείς θα κρατήσουμε την ηθική μας, αυτή την ανώτερη ηθική, και θα αποκοπούμε απ’ την κοινωνία, να πάμε, ξέρω ‘γω, σε κανένα δάσος να φτιάξουμε οριζόντιες κοινότητες». Δεν συμφωνούμε με αυτό. Πιστεύουμε ότι πρέπει να είμαστε εδώ, να προτείνουμε όσα προτείνουμε, να οικοδομήσουμε κοινότητες, οργανωμένες κοινότητες που θα μπορούν να νικήσουν στο τέλος.
D: Γιατί θέλουμε να νικήσουμε μαζί με όλους και όχι απλά να νικήσουμε ως ομάδα. Θέλουμε όλοι να νιώθουν νικητές και δυνατοί. Και γι’ αυτό τον λόγο, όπως είπε και η συντρόφισσά μου, δεν μας ενδιαφέρει να αποσυρθούμε σε κάποιο δάσος και να φτιάξουμε τις δικές μας μικρές κοινότητες. Θέλουμε να νικήσουν οι ηλικιωμένοι, θέλουμε να νικήσουν τα παιδιά, θέλουμε να νικήσει η μεγάλη πλειοψηφία.
Ι: Έτσι λοιπόν αντιλαμβανόμαστε τη λαϊκή εξουσία των αυτοοργανωμένων συλλογικών δυνάμεων. Θεωρούμε ότι η συγκεκριμένη οπτική ξεσηκώνει τη μεγαλύτερη πολεμική αλλά αποτελεί και το μεγαλύτερο επίτευγμα, γιατί είναι κάτι που χτίζουμε καθημερινά στις κοινότητές μας, εξελίσσοντας τις δυνατότητες και τα εργαλεία μας για τη δημιουργία αυτοοργανωμένων κοινοτήτων που μπορούν να έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και διαφορετικές ικανότητες. Επίσης, είναι μια αντίληψη που ξεπηδά από την ίδια την εξέγερση, γιατί εκεί είδαμε τις δυνατότητές μας και πόσο δυνατοί είμαστε, πόσο καλά μπορούμε να οργανώσουμε τη ζωή αλλά και την αντίσταση. Το ζήσαμε και είδαμε ότι αυτές οι δυνάμεις πρέπει να είναι οργανωμένες. Χρειάζεται να δημιουργήσουμε κοινότητες αγώνα που θα έχουν κατευθυντήριες γραμμές και θα επιτεθούν στους εχθρούς μας. Και, μιλώντας για λαϊκή εξουσία, δεν πιστεύουμε ότι είναι κάτι που θα επιτευχθεί κάποτε σε ένα απώτερο μέλλον ούτε ότι δημιουργείται ως δια μαγείας μέσα σε εξεγερσιακά γεγονότα. Αντιθέτως, πρέπει εδώ και τώρα να την καλλιεργήσουμε μέσα στις κοινότητές μας, ώστε στην επόμενη κρίσιμη στιγμή να μπορούμε να σταθούμε πιο δυνατοί. Και αυτό είναι ένα ακόμη στοιχείο της ανάλυσής μας:
Επειδή ακριβώς δεν υπήρχε αυτή η πολιτική προοπτική μέσα στην εξέγερση, ήταν πολύ εύκολο να καταστείλουν το κίνημα. Γιατί όλος ο κόσμος βρέθηκε σε μια κατάσταση «και τώρα τι κάνουμε;» Και εκείνοι που πιο πολύ απ’ όλους δεν ήξεραν τι να κάνουν ήμασταν εμείς οι αναρχικοί! Θεωρούμε λοιπόν πως τώρα είναι ο καιρός να κάνουμε αυτές τις βαρετές –τις λένε βαρετές, αλλά για εμάς δεν είναι– καθημερινές κινήσεις που απαιτούνται για να δημιουργήσουμε δεσμούς μέσα στις κοινότητές μας. Γιατί κάτι που επίσης έχει σημασία να πούμε είναι ότι κι εμείς λαός είμαστε. Είμαστε κομμάτι της μεγάλης πλειοψηφίας. Είμαστε αναγκασμένοι να πουλάμε την εργατική μας δύναμη, την ενέργειά μας, το χρόνο μας, στον καπιταλισμό. Έχουμε ανάγκη λοιπόν να βρισκόμαστε με τους γείτονές μας, στις κοινότητές μας, και να οικοδομούμε μια άλλη προοπτική. Γι’ αυτό και η λαϊκή εξουσία αποτελεί μία από τις στρατηγικές μας προτάσεις.
D: Να προσθέσω ότι δεν είναι κάτι που το τοποθετούμε στο μέλλον. Το χτίζουμε και το ζούμε μέρα με τη μέρα, μέσα από μικρές ίσως εμπειρίες, έχοντας την προοπτική μιας μεγάλης εμπειρίας και μεγάλων γεγονότων κάποια στιγμή. Αλλά και όλες αυτές οι μικρές εμπειρίες συνθέτουν τη λαϊκή εξουσία.
Ι: Σημαντικό είναι επίσης ότι είμαστε κομμάτι ενός μακροχρόνιου αγώνα. Υπήρξαν άνθρωποι που αγωνίστηκαν γι’ αυτό πριν από εμάς. Δέχτηκαν την επίθεση της καταστολής, την επίθεση του κράτους, την επίθεση των καπιταλιστικών σχηματισμών. Και θα υπάρξουν κι άλλοι που θα μπουν σε αυτόν τον αγώνα. Γιατί αντιλαμβανόμαστε ότι η επανάσταση είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία. Και μέσα σε αυτήν υπάρχουν τα εξεγερσιακά ξεσπάσματα, τα οποία είναι πολύ σημαντικά γιατί επιτυγχάνουν πολλά πράγματα. Όμως βλέπουμε την τωρινή μας κατάσταση και αναγνωρίζουμε ότι δεν διανύουμε μια τέτοια εξεγερσιακή περίοδο. Και δεν θέλουμε να περιμένουμε πότε θα συμβεί η επόμενη εξέγερση για να δράσουμε.
Χρειάζεται να δρούμε και μέσα σε αυτές τις ενδιάμεσες διεργασίες, οι οποίες επίσης αποτελούν κομμάτι της επανάστασης. Είναι κομμάτι της επανάστασης το να δημιουργείς αυτοοργανωμένους ζωντανούς οργανισμούς. Αυτή είναι η αντίληψή μας: ότι πρέπει να δημιουργήσουμε εδώ και τώρα, μέσα στις κοινότητες μας, τέτοιες μορφές οργάνωσης, με ό,τι διαθέτουμε στα χέρια μας.
Αυτό συνδέεται με την επόμενη στρατηγική μας, την προεικονιστική πολιτική, την οποία αντιλαμβανόμαστε ως τη δυνατότητα να οικοδομήσουμε αυτή την καινούργια κοινωνία, τον καινούργιο κόσμο, εδώ και τώρα, παρά τις αντιφάσεις μας. Γιατί, με βάση την ταξική μας ανάλυση, θεωρούμε ότι ανήκουμε σε μια τάξη με τις αντιφάσεις, τις στεναχώριες και τις ομορφιές της. Κουβαλάμε κι εμείς μέσα μας όλα εκείνα τα απομεινάρια του καπιταλισμού, της πατριαρχίας, της αποικιοκρατίας, της εκκλησίας... και τα αναπαράγουμε. Ωστόσο, δεν θεωρούμε ότι πρέπει να είμαστε καθαροί κι αμόλυντοι και σπουδαίοι για να πάρουμε μέρος στη διαδικασία της επανάστασης. Πρέπει να αποδεχτούμε τις αντιφάσεις μας και να προσπαθήσουμε εδώ και τώρα να αλλάξουμε τα πράγματα στη ζωή μας. Καταλαβαίνουμε ότι δεν γίνεται από στιγμή σε στιγμή, είναι μια ολόκληρη διαδικασία. Επιπλέον θωρούμε ότι αυτή η υπεροψία που είχαν οι αναρχικοί, ότι «πρέπει πρώτα στην προσωπική, ιδιωτική μας ζωή να είμαστε έτσι και έτσι και έτσι», έχει λειτουργήσει καταστροφικά στην προσπάθεια να οργανωθούμε μαζί με άλλους. Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι τόσο οι άλλοι όσο και εμείς κουβαλάμε μπόλικα χαρακτηριστικά που οφείλονται στον τρόπο που έχουμε διαπαιδαγωγηθεί μέσα στον καπιταλισμό. Αλλά δεν χρειάζεται να είμαστε τίποτα σούπερ τέλειοι επαναστάτες πολεμιστές για να αρχίσουμε να αλλάζουμε αυτή την κατάσταση. Με δυο λόγια, για εμάς είναι σημαντικό να αποδεχτούμε τις αντιφάσεις μας και να ξεκινήσουμε τη δημιουργία μιας άλλης κοινωνίας στο σήμερα.
D: Κάτι ακόμα: Όταν προσπαθείς να επιτύχεις την απόλυτη καθαρότητα, τότε είναι που αρχίζεις και κλείνεις τα μάτια. Γιατί όταν είσαι υπέρ της καθαρότητας, υπάρχουν πράγματα για τα οποία δεν θέλεις να μιλάς καθόλου. Η αποδοχή των αντιφάσεων αφορά και το πώς σφυρηλατούμε τους δεσμούς και τις σχέσεις μας στο εσωτερικό της οργάνωσης αλλά και εκτός οργάνωσης. Γιατί δεν μπορούμε να περιμένουμε μέχρι την επανάσταση για να μιλήσουμε για ορισμένα πράγματα ή για να δημιουργήσουμε συντροφικές σχέσεις και ισχυρούς δεσμούς μέσα στις κοινότητές μας. Υπάρχουν πάρα πολλά ταμπού που μερικές φορές οδηγούν το κίνημα σε διάλυση. Γιατί συσσωρεύονται πράγματα για τα οποία δεν μιλάμε και κάποια στιγμή αυτά εκρήγνυνται και μπορούν να διαλύσουν ακόμα κι ένα μεγάλο κίνημα – ή ένα μικρό κίνημα, δεν έχει σημασία, πάντως το διαλύουν. Οπότε για εμάς είναι σημαντικό να υπάρχουν υγιείς σχέσεις μέσα στην οργάνωση. Οφείλουμε να καλλιεργούμε δεσμούς συντροφικότητας. Και γι’ αυτό το λόγο, υιοθετούμε επίσης την έννοια και την πρόταση της χαράς της ζωής. Είναι και αυτό ένα είδος πολιτικής πρότασης, ότι θέλουμε να δημιουργούμε πράγματα που δίνουν χαρά. Το να έχουμε ένα υγιές κίνημα σημαίνει και να απολαμβάνουμε όσα δημιουργούμε. Εξάλλου αυτός είναι και ο κόσμος που θέλουμε να ζήσουμε στο μέλλον, μια χαρούμενη ζωή. Δεν είναι υποχρεωτικό όταν κάνουμε πράγματα να είμαστε κατσουφιασμένοι, καταθλιπτικοί ή αρνητικοί όλη την ώρα. Γιατί είναι πραγματικά δύσκολο αν είσαι έτσι να δημιουργήσεις κάτι και να ελπίζεις ότι θα διαφέρει. Η διαδικασία πάντοτε παίζει ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα, κατά τη γνώμη μας. Όλα αυτά λοιπόν συνδέονται με την έννοια της προεικονιστικής πολιτικής και με την αμοιβαία φροντίδα που πρέπει να υπάρχει μέσα στην κοινότητα. Η ίδια η κοινότητα οφείλει να καλλιεργεί την αμοιβαία, συλλογική φροντίδα. Και αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που για εμάς η έννοια της χαράς είναι καίρια.
Ι: Και η τρίτη στρατηγική πρόταση είναι η αναρχική οργάνωση. Πάντα σε αυτό το σημείο διευκρινίζουμε ότι δεν προτείνουμε και κάτι καινούργιο. Είναι πράγματα που έχουν προταθεί και που πρακτικά εφαρμόζονται εδώ και πάρα πολλά χρόνια από διαφορετικές οργανώσεις. Αλλά για εμάς η αναρχική οργάνωση έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως σημασία έχει και το να υπάρχει μια μακροπρόθεσμη προοπτική. Γιατί, όπως προκύπτει από την εμπειρία μας, στη Χιλή για πάρα πολύ καιρό δεν υπήρχε αναρχική οργάνωση με μακροπρόθεσμη προοπτική. Και πιστεύουμε ότι είναι αναγκαίο να την δημιουργήσουμε, είναι αναγκαίο να οικοδομήσουμε σχέσεις συντροφικότητας που θα μας επιτρέπουν να έχουμε οργανώσεις με μακρόπνοες διαδικασίες. Είναι αναγκαίο να διαμορφώσουμε συντροφικές σχέσεις και να οργανωθούμε, καθώς αποτελεί και μια μορφή άσκησης στο κατά πόσο μπορούμε να δεσμευτούμε μεταξύ μας, να αναλάβουμε την ευθύνη των πράξεών μας αλλά και την ευθύνη της συνέπειας μεταξύ λόγου και πράξης. Θεωρούμε την αναρχική οργάνωση δομικό στοιχείο.
Είναι κομβικής σημασίας η δυνατότητα απολογισμού, η παραγωγή αναλύσεων, ο σχεδιασμός δράσεων και προοπτικών μεταξύ των αναρχικών. Επίσης πιστεύουμε ότι η αναρχική οργάνωση πρέπει να είναι ανοιχτή προς τα έξω, ότι πρέπει να έχουμε παρουσία και παρέμβαση ως αναρχικοί στη δημόσια σφαίρα. Γιατί τα προηγούμενα χρόνια ζούσαμε σε μια κατάσταση όπου σχεδόν όλα ήταν κρυφά, στην παρανομία. Κι έτσι για πολύ κόσμο στην κοινωνία μας δεν υπήρχαμε καν. Έλεγαν: «Τι είναι οι αναρχικοί; Α, αυτοί που φοράνε μαύρα και κάνουν συνωμοτικά πράγματα». Οπότε για μας έχει σημασία να έχουμε μια δημόσια ορατή οργάνωση με μακροπρόθεσμη προοπτική. Και επίσης πρέπει να αντιληφθούμε ότι η συντροφικότητα είναι διαφορετικό πράγμα από τη φιλία. Πρέπει να δημιουργούμε συντροφικές σχέσεις, που δεν είναι απλώς φιλία, ούτε αποκλειστικά καθαρή πολιτική συγγένεια, αλλά που να βασίζονται σε κοινούς πολιτικούς στόχους, ώστε να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε αυτή την κατάσταση των βραχυπρόθεσμων, ευκαιριακών πολιτικών σχέσεων, που αποτελούν την προηγούμενη εμπειρία μας. Σ’ αυτή την κατεύθυνση δουλεύουμε λοιπόν, όπως είπε πριν και ο σύντροφός μου, των υγιών σχέσεων μεταξύ των συντρόφων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιδίωξή μας είναι να χτίσουμε τις σούπερ φιλίες. Για την ακρίβεια, το έχουμε συζητήσει και επιλέγουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο της «ριζοσπαστικής ειλικρίνειας», την οποία θεωρούμε απαραίτητη αν θέλουμε να φτιάξουμε μια οργάνωση με μακροπρόθεσμη στρατηγική.
Αυτές είναι λοιπόν οι τρεις προτάσεις που έχουμε και που για μας λειτουργούν ως πυξίδα: να οικοδομήσουμε τη λαϊκή εξουσία, ή, για να το πούμε αλλιώς, αυτοοργανωμένες κοινότητες, να δημιουργήσουμε αναρχική οργάνωση με μακροπρόθεσμη προοπτική και να υλοποιούμε μια προεικονιστική πολιτική μέσα στην οργάνωση αλλά και μέσα στην κοινότητά μας. Σε αυτό το πλαίσιο έχουμε δύο χώρους-υποδομές. Καταρχάς, συμμετέχουμε σε μια κατάληψη, την οποία ονομάζουμε Κατειλημμένο Κοινοτικό Κέντρο. Γιατί στη Χιλή υπήρχε μεν καταληψιακό κίνημα, αλλά πάντοτε, ή τουλάχιστον σε γενικές γραμμές, ήταν αποκλειστικά για αναρχικούς... Στην πραγματικότητα πολλές από αυτές τις καταλήψεις δεν ήταν καν αναρχικές καταλήψεις, αλλά περισσότερο αντιεξουσιαστικές, με την έννοια ενός εναλλακτικού lifestyle. Υπήρχαν πάντως αρκετές με τέτοια χαρακτηριστικά. Για μας είναι σημαντικό ότι εντάξει, είμαστε μεν αναρχική κατάληψη, αλλά ταυτόχρονα είμαστε και κοινοτικό κέντρο, όπου μπορούν να έρθουν οι γείτονές μας, να το χρησιμοποιήσουν και να ασχοληθούν με διάφορα πράγματα. Αυτή λοιπόν είναι η μία από τις υποδομές μας, όπου, σε τακτικό επίπεδο, οργανώνουμε εκπαιδευτικές δραστηριότητες με παιδιά αλλά και με τους ηλικιωμένους γείτονές μας. Γιατί στη Χιλή, όπως εξηγήσαμε και πριν, εξαιτίας του συνταξιοδοτικού, οι άνθρωποι μετά την ηλικία των εξήντα είναι συνήθως πολλοί μόνοι τους και πολλοί φτωχοί, διότι οι συντάξεις είναι τρομερά χαμηλές. Αποτελούν λοιπόν μια ομάδα ανθρώπων ουσιαστικά εγκαταλελειμμένη από την κοινωνία. Στα κατειλημμένο κοινοτικό κέντρο οργανώνουμε εργαστήρια, και οι άνθρωποι αυτοί είναι οι καλύτεροι πολιτικοί σύμμαχοι που έχουμε στη γειτονιά! Πολλοί ανάμεσά τους ανήκουν σε μια εποχή που... τέλος πάντων οι αντιλήψεις τους είναι αποτέλεσμα διάφορων παραδοσιακών, συντηρητικών πραγμάτων. Οπότε όταν μας πλησιάζουν για πρώτη φορά, είναι κάπως «Ω! Δηλαδή αυτό το μέρος είναι παράνομο; Ουάου!» Η κατάληψη λοιπόν είναι κοινοτικό κέντρο. Και ο δεύτερος χώρος μας είναι το αναρχικό στέκι FLORA, που το νοικιάζουμε.
D: Να πω ορισμένα πράγματα για τη FLORA. Το αναρχικό στέκι αποτελεί μέρος των τακτικών μας προτάσεων και πηγάζει από τη στρατηγική μας επιλογή της αναρχικής οργάνωσης. Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, ακριβώς επειδή θέλουμε να υπάρχει δημόσια παρουσία. Ενώ η κατάληψη, το κοινοτικό κέντρο, βρίσκεται στην οικιστική ζώνη, στους λόφους του Βαλπαραΐσο, γιατί σε εκείνη την περιοχή ζούμε και θέλουμε να έχουμε διάφορες δραστηριότητες μαζί με την κοινότητά μας και τους γείτονές μας. Επιλέξαμε όμως να ανοίξουμε το αναρχικό στέκι στο κέντρο της πόλης. Θεωρούμε ότι οι δύο αυτοί χώροι είναι διαφορετικοί μεταξύ τους και έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Το κέντρο της πόλης μάς επιτρέπει να έχουμε μια πιο κεντρική, δημόσια παρουσία. Εκεί δεν υπάρχουν κατοικίες, αλλά εμπορικά καταστήματα και διάφορες άλλες υποδομές... για παράδειγμα, ακριβώς δίπλα μας έχει μια εκκλησία (γέλια). Και πιστεύουμε ότι αυτό είναι το ιδανικό σημείο να βρισκόμαστε ως αναρχικοί, περισσότερο απ’ ό,τι στην οικιστική ζώνη. Στην πραγματικότητα και οι δύο χώροι αποτελούν απλώς διαφορετικές πτυχές της κίνησής μας. Η FLORA γεννήθηκε μέσα από την ανάγκη μας να έχουμε έναν χώρο που να συναντιόμαστε ως συνέλευση, όμως λειτουργεί και ως χώρος που μπορούν να έρθουν άλλες οργανώσεις, να συναντηθούν, να κάνουν κάποια παρουσίαση, να οργανωθούν... Κι αυτό είναι εξίσου σημαντικό για μας. Στη FLORA έχουμε επίσης ανοιχτή βιβλιοθήκη και βιβλιοπωλείο. Το βιβλιοπωλείο σε ένα βαθμό μας βοηθάει να αντιμετωπίσουμε και τα έξοδα του ενοικίου. Στο ζήτημα του ενοικίου υπήρξε μια διαμάχη... όχι ακριβώς διαμάχη δηλαδή, αλλά αντικρουόμενες απόψεις. Τελικά όμως ήταν μια έξυπνη κίνηση, στην προσπάθειά μας να βρούμε πρακτικές λύσεις. Γιατί ήδη μένουμε σε μία κατάληψη και δεν είχαμε τις δυνάμεις να καταλάβουμε και δεύτερο χώρο στο κέντρο της πόλης. Και επιπλέον είναι βασικό ότι είναι ένας άνετος χώρος, ένα μέρος όπου ο κόσμος που έρχεται νιώθει οικεία. Για να φτιάξεις κάτι τέτοιο χρειάζεται να καταβάλεις πολύ κόπο. Θέλοντας να είμαστε αποτελεσματικοί σε πρακτικό επίπεδο, είχαμε αυτή την επιλογή, να νοικιάσουμε έναν μικρό χώρο. Βρίσκεται σε μια πολύ φτωχική περιοχή του κέντρου, επομένως το νοίκι δεν είναι ακριβό. Και μας αρέσει που είμαστε εκεί, είναι αλήθεια ωραίος χώρος. Είναι σε μια περιοχή που είναι κοντά στις δουλειές όλων και μας αρέσει ο χαρακτήρας της γειτονιάς. Και όπως είπαμε, είναι κομμάτι της δημόσιας παρουσίας μας.
Υπάρχει μια ταμπέλα απ’ έξω που γράφει με μεγάλα γράμματα: FLORA. Κάναμε κάποιες εργασίες τον τελευταίο καιρό και ήταν κλειστό για ένα διάστημα. Όταν το ξανανοίξαμε πριν λίγες εβδομάδες, ήταν ωραίο που ερχόταν κόσμος από τη γειτονιά, ακόμα και από την εκκλησία που είναι απέναντι, και μας έλεγαν: «Γεια, καλώς ήρθατε, χαιρόμαστε που σας βλέπουμε» ή «Τι ωραία που γέμισε ο τόπος νεολαία». Για μας είναι σημαντικό το να δημιουργούμε δεσμούς με όλους, ακόμα και με ανθρώπους που ξέρουμε πολύ καλά ότι δεν συμφωνούμε σε κάποια πράγματα, αλλά ζουν δίπλα μας. Είναι μια γειτονιά που σε πολλούς δεν αρέσει καθόλου. Λένε ότι είναι βρώμικη ή ότι «υπάρχει πολλή βία και μπορεί να σε ληστέψουν». Εμείς αισθανόμαστε καλά που βρισκόμαστε εκεί. Είναι καλό που είμαστε ορατοί σε έναν κεντρικό μέρος. Επίσης, προσπαθούμε πάντα να έχουμε φαγητό για τον κόσμο. Είναι κι αυτό ένα παράδειγμα του πώς θέλουμε να ζήσουμε και τι πρέπει να δημιουργήσουμε. Πρέπει να φτιάξουμε χώρους όπου οι άνθρωποι θα νιώθουν όμορφα, θα τους κάνουν να σκεφτούν και να θελήσουν να συμμετέχουν και οι ίδιοι, να χτίσουν κοινότητες. Και κάθε φορά που κάποιοι πρωτοέρχονται, έχουμε τέτοιες αντιδράσεις: «Α, τι ωραία, φτιάχνετε φαγητό και τρώτε όλοι μαζί» ή «Ω, τι πολύχρωμος χώρος, έχετε και ροζ!»
Όλα αυτά συνθέτουν τη FLORA.
Ι: Είναι μέρος της αντίληψής μας που λέει ότι δεν στοχεύουμε σε καθαρούς και αμόλυντους αναρχικούς χώρους. Γιατί, κατά τη γνώμη μας, για πολλά χρόνια το αναρχικό κίνημα ήταν περίκλειστο. Επικρατούσε μια στάση «δεν θέλουμε να ανακατευόμαστε με κανέναν άλλο». Για μας είναι καλό ότι σε αυτόν τον χώρο υπάρχουν αναμεμειγμένες και οι αντιφάσεις της τάξης μας, γιατί απ’ αυτήν την τάξη προερχόμαστε. Δεν είμαστε ειδικοί, δεν είμαστε ξεχωριστοί. Είμαστε κι εμείς λαός, ένα κομμάτι του λαού. Οι πατεράδες μας και οι μανάδες μας και οι γιαγιάδες μας είναι κομμάτι αυτού του λαού. Επομένως δεν μας ενδιαφέρει να είμαστε οι εκλεκτοί. Και για αυτό μας νοιάζει ο χώρος μας να είναι όμορφος, ζεστός και φιλόξενος για όλους. Γιατί το συνηθισμένο ήταν μια κατάσταση όπου όλοι ήταν πολύ\ μουτρωμένοι, θυμωμένοι και υπερβολικά σοβαροί. Επικρατούσε μια τεταμένη ατμόσφαιρα στους αναρχικούς χώρους. Και κατά τη γνώμη μας αυτό δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμο γιατί δεν είναι κάτι ελκυστικό. Και στην πραγματικότητα δεν συνδέεται με τις κοινωνικές συνθήκες που ζούμε ως λαός. Το να κάθεσαι να τρως μαζί με τους άλλους ή να μοιράζεσαι χαρούμενες στιγμές είναι κομμάτι της λαϊκής ιστορίας μας. Η λαϊκή αντίσταση πάντα περιλάμβανε τη συλλογική διασκέδαση και το συλλογικό φαγητό. Οπότε είναι σημαντικό να έχουμε αυτά τα δύο στοιχεία, ειδάλλως θα είμαστε πάντα κάτι απ’ έξω, κάτι άλλο, οι ειδικοί. Κι εμείς δεν είμαστε ξεχωριστοί. Είμαστε απλός κόσμος. Οι αναρχικοί είναι απλός κόσμος. Γιατί όλοι και όλες μπορούν να γίνουν αναρχικοί. Και αυτό έχει μεγάλη σημασία επίσης. Για μας, η αναρχία δεν είναι μόνο για τους νέους και γενναίους. Αν συνεχίσουμε να κινούμαστε σε τέτοια χνάρια, τότε και στην επόμενη εξέγερση πάλι μόνοι μας θα είμαστε. Αυτό είναι λοιπόν σκεπτικό μας για το στέκι της FLORA.
Ένα άλλο κομμάτι της τακτικής μας κίνησης είναι ότι επιλέγουμε να είμαστε παρόντες σε ανοιχτούς, δημόσιους χώρους και σε διαδηλώσεις, ως αναρχικοί. Δηλαδή να μην είμαστε απλώς χαμένοι στο πλήθος, αλλά διακριτοί ως αναρχικοί. Και πάνω απ’ όλα να είμαστε εκεί. Συμμετέχουμε στις πορείες και σε όλες τις διαφορετικές κινητοποιήσεις του κοινωνικού κινήματος ως αναρχικοί, με τον δικό μας λόγο και τα δικά μας πανό.
D: Πολύχρωμα πανό!
Ι: Ναι, είναι πολύχρωμα, γιατί μας αρέσει το ροζ, όχι μόνο το μαύρο. Έχουμε αναλύσει λίγο και την αισθητική που κυριαρχεί στη Χιλή. Ο αναρχισμός κατέληγε περισσότερο να αντιπροσωπεύει μια ταυτότητα, μια αισθητική, παρά ένα πολιτικό, κοινωνικό και λαϊκό πρόταγμα. Καταλαβαίνουμε ότι και η αισθητική έχει τη σημασία της, αλλά είναι αναγκαίο να εξελιχθούμε όχι μόνο ως ατομικές ταυτότητες, αλλά ως κοινωνική, λαϊκή, πολιτική πρόταση. Συνοπτικά, λοιπόν, αυτές είναι οι τακτικές μας: Οργανώνουμε εκπαιδευτικές διαδικασίες για παιδιά και για τους γείτονές μας ευρύτερα. Έχουμε το στεγαστικό μας εγχείρημα, το οποίο συνδιαμορφώνουμε ως κατάληψη αλλά και σε συνεργασία με τους γείτονές μας, γιατί θέλουμε να βρούμε συνολικότερες απαντήσεις για το στεγαστικό ζήτημα. Στη Χιλή το στεγαστικό αποτελεί μεγάλο πρόβλημα και ο τρόπος που το θέτουμε ξεπερνά το γεγονός ότι μένουμε σε κατάληψη. Γιατί ώρες-ώρες ο κόσμος πιστεύει ότι είναι έτσι απλό: «α, κάνατε κατάληψη, βρήκατε λύση στο στεγαστικό». Όμως για μας το ότι έχουμε μια κατάληψη στην οποία ζούμε εφτά άνθρωποι δεν δίνει λύση στο στεγαστικό ζήτημα. Επομένως χρειάζεται να δημιουργήσουμε συλλογικές, κοινοτικές απαντήσεις στο θέμα της στέγης. Και το βλέπουμε και ως πολιτική ευκαιρία να συνδιαμορφώσουμε αναλύσεις και πρακτικές επιλογές μαζί με τους γείτονές μας. Γιατί όταν κάνεις πράγματα μαζί με γείτονες που δεν είναι ιδεολογικά πεπεισμένοι, βλέπεις την ανάγκη να δημιουργήσεις δυνατότητες και να αναπτύξεις πολιτικές προοπτικές. Αυτό, λοιπόν, το στεγαστικό εγχείρημα, δεν είναι ήδη έτοιμο, είναι κάτι που το δουλεύουμε. Για παράδειγμα, φτιάχνουμε μαζί με κόσμο από τη γειτονιά χώρους για τη στέγαση σχολείου, αναλύουμε από κοινού την κατάσταση, συνδιαμορφώνουμε προτάσεις όλοι μαζί... Και θεωρούμε ότι είναι σημαντική ευκαιρία να κάνουμε πολιτικές αναλύσεις με τους γείτονές μας, και όχι απλώς να είμαστε εμείς που κάνουμε την ανάλυση και τη δίνουμε έτοιμη. Επομένως ναι, η κατάληψη είναι μια απάντηση, αλλά χρειαζόμαστε περισσότερες απαντήσεις για μεγαλύτερες κοινότητες. Αλλιώς θα είμαστε για μια ακόμη φορά κλειστά εγχειρήματα που θα μοιάζουν να λένε «εντάξει, εμείς βρήκαμε λύση για τον εαυτό μας, δεν μας ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε πράγματα με τις κοινότητες στις οποίες ανήκουμε». Επανέρχομαι, λοιπόν, μετά από αυτή την παρένθεση για το στεγαστικό. Οι τακτικές μας αφορούν την εκπαίδευση, τη στέγαση, το κατειλημμένο κοινοτικό κέντρο, το αναρχικό στέκι FLORA, και την επιλογή να είμαστε ορατοί στις διαδηλώσεις, στο δημόσιο πεδίο, στα κοινωνικά κινήματα, χτίζοντας επίσης σχέσεις με άλλες οργανώσεις που υπάρχουν.
D: Προτού κλείσουμε, ίσως να πούμε και δυο λόγια για ένα μελλοντικό εγχείρημα που σχεδιάζουμε. Αυτή τη στιγμή είμαστε ακόμα στο στάδιο των συζητήσεων για το πώς να ξεκινήσει η λειτουργία ενός κέντρου υγείας μέσα στην υποδομή του κατειλημμένου κοινοτικού κέντρου. Γιατί ξέρουμε βέβαια ότι δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη να φτιάξουμε αυτοοργανωμένο νοσοκομείο, αλλά μπορούμε να φτιάξουμε ένα κέντρο υγείας, όπου, για παράδειγμα, οι ηλικιωμένοι θα μπορούν να έρχονται να κάνουν τις ενέσεις τους, να τους παίρνουν την πίεση κλπ. Μιλάμε για τέτοια μικρά πράγματα κατά κάποιο τρόπο, αλλά είναι απαραίτητα. Υπάρχει μια ιδιωτική εταιρεία που άρχισε να έρχεται κάθε Παρασκευή και να κάνει αυτή τη δουλειά. Και πολλοί άνθρωποι πήγαν γιατί έχουν αμέτρητες απορίες για θέματα υγείας. Και όπως είπαμε, αν πας σε κάποια δημόσια δομή, η κατάσταση είναι τόσο άθλια που θα πρέπει να περιμένεις στην ουρά για έξι ώρες μόνο και μόνο για να κάνεις μια ερώτηση. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι υπάρχει αυτή η αναγκαιότητα και εξετάζουμε τι εργαλεία έχουμε και τι δυνατότητες μπορούμε να αναπτύξουμε για να βρούμε λύση ως κοινότητα.
Ι: Κάτι άλλο που επίσης συζητάμε, χωρίς ωστόσο να έχουμε καταλήξει σε μια συγκεκριμένη πρόταση –συν τοις άλλοις επειδή θεωρούμε ότι δεν αντιστοιχεί αποκλειστικά σε εμάς το να παρουσιάσουμε μια τελική πρόταση– είναι το ζήτημα της αυτοάμυνας. Αντιλαμβανόμαστε ότι είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε την αυτοάμυνα των εγχειρημάτων και των κοινοτήτων μας, ακριβώς επειδή θέλουμε να νικήσουμε. Πρέπει λοιπόν να μπορούμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας απέναντι στην κρατική καταστολή. Αντιλαμβανόμαστε όμως επίσης ότι χρειάζεται η ανάπτυξη δυνατοτήτων αυτοάμυνας σε μια αυτοοργανωμένη προοπτική, που δεν θα προσιδιάζει στη στρατιωτική κρατική δομή. Γιατί βλέπουμε ότι υπάρχουν και λογικές αυτοάμυνας ή αυτοοργανωμένης βίας που πολλές φορές ακολουθούν πατριαρχικές και ιεραρχικές δομές. Αυτό οφείλεται και στο γεγονός ότι στη Χιλή υπάρχουν ισχυρές αναφορές στον εξουσιαστικό σοσιαλισμό και κομμουνισμό. Εκείνοι άλλωστε ήταν οι πιο οργανωμένοι στη βίαιη αντίσταση απέναντι στη δικτατορία. Υπάρχει λοιπόν κι αυτή η κληρονομιά αρκετά εξουσιαστικών δομών. Επομένως αντιλαμβανόμαστε την ανάγκη δημιουργίας δυνάμεων αυτοάμυνας, χωρίς όμως πατριαρχικές, ιεραρχικές και κρατικές αναφορές.